ehlidunya
Fri 23 December 2011, 04:34 pm GMT +0200
Yahya Efendi'de kıyım var
Tarihçi Necdet İşli, belge özelliği taşıyan tarihi mezar taşlarının yok olmaması için çalışıyor. İstanbuldaki birçok mezarlığın taşlarını tek tek fotoğraflamış. 65 bin fotoğraflık büyük bir arşivi olan İşli, "Mezarlıklarda taş kıpırdasa anlarım." diyor.
Ürkütücü yerlerdir mezarlıklar. İçinde tek başına dolaşmaya korkar, mecburiyet olmadan yolumuzu düşürmeyiz. Fakat Üsküdar Belediyesi eski eser şefi Necdet İşli için durum bizimki gibi değil. Onun için mezarlıklar; hayatın mana kazandığı yerler. Hele bir de içinde tarih ve sanat varsa...
Tarihçi Erhan Afyoncu'nun, "Hangi tarihî şahsiyetin mezarını sorsanız, takılmadan tarif eder." dediği Necdet İşli, hayatını mezar taşlarına adamış bir tarihçi... Ömrünün çoğunu Osmanlı'nın başkentleri; Bursa, Edirne ve İstanbul'daki mezarlıkları dolaşıp tarihî mezar taşlarını fotoğraflayarak geçirmiş. Bu şehirlerde girip çıkmadığı mezarlık kalmamış! Bu yüzden tarihçiler, bir akademisyen olmamasına rağmen, onu mezar taşları konusunda bir ekol olarak görüyor. İşli'nin, gelecekte tarih yazıcılarının belge olarak kullanabileceği, mezar taşı fotoğraflarından oluşan muhteşem bir arşivi var... Tam 65 bin mezar taşının fotoğraflanmasıyla oluşturulmuş bir arşiv... Bu fotoğrafların kimi siyah beyaz kimi renkli, kimi de dijital ortamda. Fakat sayı 65 binle kalmayacak gibi görünüyor; zira İşli, hâlâ mezarlıklarda dolaşmaya ve fotoğraf çekmeye devam ediyor.
Üstelik bir de, belediyedeki işi gereği, bu taşlarla ilgili stanpaj çalışması yürütüyor; yani parşömen kâğıtlarına kitabelerin üzerindeki yazıları, kopya ediyor. Böylece, Üsküdar sınırlarındaki eski mezar taşlarından birinin çalınması, kırılması yahut kaybolması durumunda yerine yenisi yapılabilecek ve en azından öyle bir taşın var olduğu bilinebilecek. İşli için belediyedeki bu çalışmanın ayrı bir yeri var, zira bu sayede her gün mezarlıklara uğrama, hatta en az iki saatini oralarda geçirme fırsatı buluyor.
Mezar taşlarıyla ilgili dört kitabı var
Mezarlıklarla arkadaşlık İşli'ye çok şey kazandırmış. Mesela, oluşturduğu fotoğraf arşivinden bugüne kadar 4 kitap çıkmış: 'İstanbul'un Ortası Aksaray', 'İstanbul'da Sahabe Kabir ve Makamları', 'Yeniçeri Mezar Taşları', 'Osmanlı Serpuşları'... Kitapları kıymetli... Çünkü, konular üzerinde daha evvel bilimsel anlamda bir çalışma bile yapılmamış. İşli'nin halihazırda yayımlanmayı bekleyen 15 kitabı daha var. Bir yandan mezarlıkları gezerken mezarlıklar hakkında okumalar yapmayı ihmal etmemiş ve konuya dair çok özel bir kütüphane oluşturmuş. Fakat, evinin kapısını bu özel kütüphane ve koleksiyonu göstermek için açmıyor kimseye. Söylediğine göre, ev arşivden dolayı misafir ağırlayacak durumdan çıkmış. "Evim küçük. Yaşam alanı pek kalmadı." diyor.
Mezar taşları yüzünden okulu uzattı
İşli'nin mezar taşlarıyla arkadaşlığı ortaokul yıllarına dayanıyor: "1951'de Cerrahpaşa'da, eski İstanbul dokusunun hissedildiği harika bir mahallede, ahşap iki katlı bir evde doğdum. Sokağımız tarihî yapılarla doluydu. Bunlardan biri Cerrahpaşa Camii, diğeri de Cerrahpaşa Mezarlığı... Cerrahpaşa Mezarlığı'nın taşları hoş ve etkileyici gelirdi. Nasıl yapıldığını anlamaya çalışır, onlara bakar dururdum. Bir gün fotoğraf makinesi hediye etti ailem bana. Ben de o makineyle hayranlıkla izlediğim taşları fotoğraflamaya başladım."
Fotoğraf makinesine sahip olduktan sonra, her boş vaktinde Cerrahpaşa Mezarlığı'na gidiyor, taşları inceliyor, fotoğraflıyor. Hatta, vakit bulamazsa derslerden kaçarak vakit oluşturuyor ve mezarlık gezmeye kaldığı yerden devam ediyor. Bu yüzden 6 yıllık ortaokul ve lise eğitimini 13 yılda bitiriyor. "Sabah 9'da İstanbul'u gezmeye giderdim. Boğaz'ı, tarihî yarımadayı gezer; fotoğraflardım. Her gün muhakkak bir mezarlığa uğrardım." şeklinde anlatıyor o yılları.
İşli, Aksaray'daki meşhur Pertevniyal Lisesi'nden mezun. Onun okul hayatı başarısız gibi görünse de aslında öyle değil. Çünkü o, teorik eğitimi pratik için zamana yaymak gözüyle bakıyor meseleye. "O yıllarda İstanbul'u öylesine gezmeseydim, mezarlıklarda öyle dolaşmasaydım Necdet İşli arşivi biraz zor çıkardı." şeklinde izah ediyor nedenini de.
Yahya Efendi Mezarlığı'nda şu anda restorasyon yok, kıyım var!
Necdet İşli, 1970'ten sonra İstanbul, Edirne ve Bursa'daki mezarlıkları profesyonelce fotoğraflıyor. Değişimlerine şahit oluyor. En çok, Haliç Köprüsü için Edirnekapı'daki tarihi mezarların kaldırılmasına yanıyor: "Fetih askerleri yatıyordu. Hiç düşünmeden dozerle kazıdılar." İşli'ye göre aynı kıyım bugün Yahya Efendi Mezarlığı'nda da yapılıyor: "İki yıldır, Türbe restorasyonda. Ama restorasyon yok, kıyım var. İnşaat şirketi dozer sokmuş, mezar taşlarını resmen toprakla birlikte kazıyor. İstanbul'un en güzel yerlerinden birini yok ediyorlar."
zaman
Tarihçi Necdet İşli, belge özelliği taşıyan tarihi mezar taşlarının yok olmaması için çalışıyor. İstanbuldaki birçok mezarlığın taşlarını tek tek fotoğraflamış. 65 bin fotoğraflık büyük bir arşivi olan İşli, "Mezarlıklarda taş kıpırdasa anlarım." diyor.
Ürkütücü yerlerdir mezarlıklar. İçinde tek başına dolaşmaya korkar, mecburiyet olmadan yolumuzu düşürmeyiz. Fakat Üsküdar Belediyesi eski eser şefi Necdet İşli için durum bizimki gibi değil. Onun için mezarlıklar; hayatın mana kazandığı yerler. Hele bir de içinde tarih ve sanat varsa...
Tarihçi Erhan Afyoncu'nun, "Hangi tarihî şahsiyetin mezarını sorsanız, takılmadan tarif eder." dediği Necdet İşli, hayatını mezar taşlarına adamış bir tarihçi... Ömrünün çoğunu Osmanlı'nın başkentleri; Bursa, Edirne ve İstanbul'daki mezarlıkları dolaşıp tarihî mezar taşlarını fotoğraflayarak geçirmiş. Bu şehirlerde girip çıkmadığı mezarlık kalmamış! Bu yüzden tarihçiler, bir akademisyen olmamasına rağmen, onu mezar taşları konusunda bir ekol olarak görüyor. İşli'nin, gelecekte tarih yazıcılarının belge olarak kullanabileceği, mezar taşı fotoğraflarından oluşan muhteşem bir arşivi var... Tam 65 bin mezar taşının fotoğraflanmasıyla oluşturulmuş bir arşiv... Bu fotoğrafların kimi siyah beyaz kimi renkli, kimi de dijital ortamda. Fakat sayı 65 binle kalmayacak gibi görünüyor; zira İşli, hâlâ mezarlıklarda dolaşmaya ve fotoğraf çekmeye devam ediyor.
Üstelik bir de, belediyedeki işi gereği, bu taşlarla ilgili stanpaj çalışması yürütüyor; yani parşömen kâğıtlarına kitabelerin üzerindeki yazıları, kopya ediyor. Böylece, Üsküdar sınırlarındaki eski mezar taşlarından birinin çalınması, kırılması yahut kaybolması durumunda yerine yenisi yapılabilecek ve en azından öyle bir taşın var olduğu bilinebilecek. İşli için belediyedeki bu çalışmanın ayrı bir yeri var, zira bu sayede her gün mezarlıklara uğrama, hatta en az iki saatini oralarda geçirme fırsatı buluyor.
Mezar taşlarıyla ilgili dört kitabı var
Mezarlıklarla arkadaşlık İşli'ye çok şey kazandırmış. Mesela, oluşturduğu fotoğraf arşivinden bugüne kadar 4 kitap çıkmış: 'İstanbul'un Ortası Aksaray', 'İstanbul'da Sahabe Kabir ve Makamları', 'Yeniçeri Mezar Taşları', 'Osmanlı Serpuşları'... Kitapları kıymetli... Çünkü, konular üzerinde daha evvel bilimsel anlamda bir çalışma bile yapılmamış. İşli'nin halihazırda yayımlanmayı bekleyen 15 kitabı daha var. Bir yandan mezarlıkları gezerken mezarlıklar hakkında okumalar yapmayı ihmal etmemiş ve konuya dair çok özel bir kütüphane oluşturmuş. Fakat, evinin kapısını bu özel kütüphane ve koleksiyonu göstermek için açmıyor kimseye. Söylediğine göre, ev arşivden dolayı misafir ağırlayacak durumdan çıkmış. "Evim küçük. Yaşam alanı pek kalmadı." diyor.
Mezar taşları yüzünden okulu uzattı
İşli'nin mezar taşlarıyla arkadaşlığı ortaokul yıllarına dayanıyor: "1951'de Cerrahpaşa'da, eski İstanbul dokusunun hissedildiği harika bir mahallede, ahşap iki katlı bir evde doğdum. Sokağımız tarihî yapılarla doluydu. Bunlardan biri Cerrahpaşa Camii, diğeri de Cerrahpaşa Mezarlığı... Cerrahpaşa Mezarlığı'nın taşları hoş ve etkileyici gelirdi. Nasıl yapıldığını anlamaya çalışır, onlara bakar dururdum. Bir gün fotoğraf makinesi hediye etti ailem bana. Ben de o makineyle hayranlıkla izlediğim taşları fotoğraflamaya başladım."
Fotoğraf makinesine sahip olduktan sonra, her boş vaktinde Cerrahpaşa Mezarlığı'na gidiyor, taşları inceliyor, fotoğraflıyor. Hatta, vakit bulamazsa derslerden kaçarak vakit oluşturuyor ve mezarlık gezmeye kaldığı yerden devam ediyor. Bu yüzden 6 yıllık ortaokul ve lise eğitimini 13 yılda bitiriyor. "Sabah 9'da İstanbul'u gezmeye giderdim. Boğaz'ı, tarihî yarımadayı gezer; fotoğraflardım. Her gün muhakkak bir mezarlığa uğrardım." şeklinde anlatıyor o yılları.
İşli, Aksaray'daki meşhur Pertevniyal Lisesi'nden mezun. Onun okul hayatı başarısız gibi görünse de aslında öyle değil. Çünkü o, teorik eğitimi pratik için zamana yaymak gözüyle bakıyor meseleye. "O yıllarda İstanbul'u öylesine gezmeseydim, mezarlıklarda öyle dolaşmasaydım Necdet İşli arşivi biraz zor çıkardı." şeklinde izah ediyor nedenini de.
Yahya Efendi Mezarlığı'nda şu anda restorasyon yok, kıyım var!
Necdet İşli, 1970'ten sonra İstanbul, Edirne ve Bursa'daki mezarlıkları profesyonelce fotoğraflıyor. Değişimlerine şahit oluyor. En çok, Haliç Köprüsü için Edirnekapı'daki tarihi mezarların kaldırılmasına yanıyor: "Fetih askerleri yatıyordu. Hiç düşünmeden dozerle kazıdılar." İşli'ye göre aynı kıyım bugün Yahya Efendi Mezarlığı'nda da yapılıyor: "İki yıldır, Türbe restorasyonda. Ama restorasyon yok, kıyım var. İnşaat şirketi dozer sokmuş, mezar taşlarını resmen toprakla birlikte kazıyor. İstanbul'un en güzel yerlerinden birini yok ediyorlar."
zaman