sumeyye
Sun 10 April 2011, 02:21 pm GMT +0200
Velid B. Ukbe[1192]
Nesebi: Valid b. Ukbe b. Ebi Muayt (adı Ebân) b. Ebu Amr b. Ümeyye b. Abdi Şems b. Abdi Menaf. Künyesi Ebu Vehb Kureyş'in Emevî oğullarından. Kendisinin sürece sahabiliği çok azdır. Velid Hz. Osman (r.a.)'ın anneden kardeşidir.
(Annesi Kurayz b. Rabia kızı Erva'dır. Babası Ukbe Bedir harbinde kafir olarak asılarak öldürüldü).[1193]
Velid'in rivayeti vardır. Kendisinden Şa'bi ve Ebu Musa Abdullah el-Hemedâni'nin rivayeti vardır.[1194]
Hz. Ebu Bekir zamanında Şam fethine gitti. Hz. Osman döneminde Küfe valiliğine getirildi. Hz. Osman öldürülünce Ceziratu'l-Arab'da yerleşip Hz. Ali ile Muaviye arasındaki harplere katılmadı. Son derece cömert şerefli ve şair biri idi.[1195]
İbni Sa'd der ki: Velid fetih yılı müslüman oldu. Rasulullah onu Mustalık oğullarının zekatını toplamaya görevlendirdi. Hz. Ömer de, Tağleb oğullarının zekatını toplama görevini verdi. Hz. Osman da Sa'd b. Ebi Vakkas'ı Küfe valiliğinden azledip yerine Velid'i getirdi. Daha sonra Velid'i bu görevden aldı. Velid de Medine'ye geldi. Hz. Ali'ye biat edilinceye kadar Medine'de kaldı. Hz. Ali'ye biat yapıldığını görünce oradan ayrılıp Cezire'deki Rakka şehrine geldi. Ali'den de Muaviye'den de uzak durdu. Orada ölene kadar yaşadı. Kabri Rakka'dan on beş mil uzaktaki Rumiyye suyu başındadır. Orada bir çiftliği vardı.
(İbni Sa'd der ki: Velid b. Ukbe Rıkka şehrine geriden bakıp ovasının suyunun güzelliğini görünce "Vallahi ölümüm de sende olsun haşrim de sende olsun." demiş.)[1196]
İbnu Ebi Necih, Mücahit'ten naklediyor:
-Rasulullah (s.a.v.) Velid b. Ukbe'yi Mustalık oğullarına zekatlarını toplayıp getirmeye görevlendirmişti. Onlar Velid'in geldiğini duyunca
zekat mallarıyla onu karşılamaya çıktılar. Velid onları kalabalık görünce geriye dönüp Rasulullah (s.a.v.)'e geldi ve "Onlar her halde seninle savaşmak için bir araya gelmişler." dedi. İşte: "Ey iman edenler! Eğer size fasık (günahtan korkmayan) biri bir haber getirdi ise onu iyice araştırın..." ayeti nazil oldu. (Hucurat suresi ayet 6)[1197]
-Yine aynı haberi (Ma'mer) Katade'den, Muhammed b. İshak da Yezid b. Roman'dan nakleder.[1198]
Yezid rivayetinde şu ilaveyi yapar: "Velid korkak biri idi. Mustalıklılar onu karşılama için atlarına binince onların kendisini öldürmeye geleceklerini sanıp kaçtı."[1199]
Muhammed b. Abdurrahman b. Ebi Leyla, Hz. Ali'ye "Ben kılıcı senden daha iyi keskinletirim dilimi senden iyi kullanırım ordudaki yerimi senden iyi doldururum." dedi. Hz. Ali de ona "Sen sus, zira sen fasıksın!" dedi. Bunun üzerine Secde 18'inci ayeti olan "Hiç mümin olan, fasık olan gibi mi olur. Onlar aynı seviyede olmazlar." Ayeti indi.[1200]
Tarık b. Şihab anlatıyor: Velid b. Ukbe Küfe'ye Hz. Osman tarafından vali olarak görevlendirilip geldiğinde valilikten alınan Sa'd b. Ebi Vakkas ona gelip "Ya Eba Vehb! Yani şimdi sen benden sonra burada akıllı veya senden sonra ben ahmak mı olmuş oluyoruz!" dedi.[1201]
A'meş, İbrahim Nehaî yolu ile Alkame'den naklediyor:
-Rum diyarında bir orduyla cihadda idik. Yanımızda Huzeyfe (r.a.) da vardı. Ordu komutanımız Velid idi. Velid şarap içip sarhoş oldu. Biz de ona had cezası uygulayalım, dedik. O zaman Huzeyfe (r.a.): "Siz tam düşmanınıza yaklaşmış iken mi komutanınıza had sopası atacaksınız!" dedi. Onun bu sözü Velid'e ulaşınca:
Onu haram olsa da yine içeceğim, birilerinin burnu kıvırmasına rağmen yine içeceğim." diye bir şiir okudu.
Said b. Ebi Arabe, Abdullahed-Dânâc aracılığıya Ebu Sâsan denen Husayn b. El-Münzir'den naklediyor: Velid b. Ukbe Küfe valisiyken sabah namazında cemaate farzı dört rekat kıldırdı. Kendi sarhoştu. Selam verip cemaate döndü ve "daha fazla ilave yapayım mı?" dedi.
Bunun üzerine (cemaatten ona kızıp çakıl atanlar oldu sonra) Kûfe'den bir heyet Medine'ye Hz. Osman'a şikayete gidip konuyu onunla konuştular. (Hz. Osman Velid'i çağırttı. Gelince Hz. Osman) Hz. Ali ile konuştu. (Zira Hz. Ali Kadı idi. Had cezasını o uygulardı.) Sonra Ali'ye "İşte amca oğlun Velid al onu da cezasını ver." dedi. Hz. Ali de (bu cezayı kendi vermek istemeyip) "Kalk ya Hasan bunu sopala" dedi. Hasan da "Sen niye yapmıyorsun aranızda ne var. (Gülünü seven dikenine katlanır) dedi. Hz. Ali de "Ben artık zayıfladım gevşedim. Kalk ya Abdullah b. Ca'fer buna sopa at dedi. Abdullah sopa vuruyor Hz. Ali sayıyordu. Kırka varınca "Dur!" dedi. Bu hadisi Müslim rivayet ediyor.[1202]
Bir rivayette Küfe halkının Velid hakkında yalan söylediği anlatılır.
Zayıf bir ravi olan Ebu Mihnef künyeli Nuh, dayısı es-Saık b. Züheyr aracılığıyla Muhammed b. Mihnef ten şöyle dediğini anlatıyor: Hz. Osman'ın valileri içerisinde ilk bidat ve kötülük icad eden Velid b. Ukbe olmuştur. Velid sihirbazlarla yakınlık kurardı. İçki içer, ve bir Hıristiyan olan Ebu Zeyd et-Tâi ile meclis arkadaşlığı yapardı.
Muhammed b. Mihnef devamla şöyle dedi: Derken Babil halkından bir sihirbaz gelip mescitte uzun bir ip oyunu göstermeye başladı. İpin üzerinde yürüyen bir fil vardı. Ayaklarını tek atan basan bir deve gösterdi. İnsanlar hayrette kalmıştı. Sonra başka bir ipi alıp zorla ağzından sokup dübüründen çıkardı. Sonra bir adamın kılıçla kellesini vurup yere yıkıyor ardından kalk diyor ölü de kalkıyordu. Bu oyunu seyreden Cündüp b. Ka'b kılıcını sıyırıp sihirbazın boğazına vurdu ve "haydi diriltebiliyorsan kendini dirilt." dedi. Velid de sihirbaza karşılık Cündüb'ün kısas yapılarak öldürülmesini emretti. Ezd kabilesinden bir adam yerlerinden fırlayıp onu korudular ve "kafir bir sihirbaza karşı mı Cündüb'ü öldüreceğiz." dediler. Bu kere Velid onu hapsetti.[1203]
Muhammed kıssanın gerisini uzun uzun nakletti.[1204]
[1193] İbni Sa'd dördüncü Takbaka 1/168
[1194] T. Dımışk 63/218, 219; Nesebi Kurayş 138
[1195] T. Dımışk 63/218
[1196] İ. Sa'd dördüncü tabaka 1/171 h. No 76; T. Dımışk 63/250
[1197] Tarihi Dımışk 63/232; Beyhaki S. Kübra 9/55; Beyh. Delail 6/398
[1198] Tarihi Dımışk 63/232
[1199] Velid'in bu olayı çok meşhur olup Zehebi buraya en kısasını almış . konuya Haris b. Dırar el-Huzaî anlatır. Haberi İmam Ahmed Müsned'inde 4/27; Taberani, Kebir no 3395; Beyhaki, S. Kübra 9/54; İbni Asakir T. Dımışk'ta 63/227, 228 nakleder.
[1200] T. Dımışk 63/235; Bu hadise bu haliye pek cılız. Hem aynı İbni Abbas bu ayeti onun babası Ukbe b. Ebi Muayt için nazil olduğunu da rivayet eder. T. Dımışk 63/235
[1201] Tarihi Dımşk 63/236, 237; Üsdü'1-Ğabe 5/676; T. Kemal 19/438
[1202] Müslim 1707 T. Dımışk 63/241, 245; Bu ata sözünü gülünü seven dikenine katlanır diye terceme ettim. Bu "Serinliğinden nimetlenen sicağınn da katlanacak."demektir. Daha önce bu sözü Hz Ömer de kullanmıştı.
[1203] El-Eğanî 5/143
[1204] İmam Zehebi, Tarihu’l-İslam, Cantaş Yayınları: 6/ 423-426