sumeyye
Sat 18 August 2012, 08:05 am GMT +0200
98. Mevzu Ve Matrah
1- Ücret Ve Serbest Meslek Kazançlarının Zekât Mevzuu Olması:
1- Ücret Ve Serbest Meslek Kazançlarının Zekât Mevzuu Olması:
Hz. Ebu Bekr, Hz. Ömer, Hz. Osman, İbn Mes'ud, Mu'aviye ve Ömer b. Abdilaziz, ödeme yaparken maaşlardan zekât tahsil ederlerdi. [1085]
Serbest çalışan doktor, mühendis, avukat, teknik elemanlar, terzi, berber, marangoz vb. serbest meslek sahipleri ile aylık, haftalık, üç aylık gibi fasılalarla ücret ve maaş alan işçi ve memurların elde ettiği gelir -ülkelere göre değişik şekilde- hiç küçümsenecek gibi değildir:
Klasik devir hukukçuları doğrudan doğruya böyle bir konuyla ilgili açıklama yapmamaktadırlar; zira onlar devrinde konu bugünkü gibi değildi, çok özel bir durumdaydı.
Çağdaş hukukçu ve iktisatçılar ile maliyeciler konu üzerinde önemle durmaktadırlar: Muhammed Ebu Zehra, A.Hallaf ve A.Hasen, Arap Birliği Teşkilatı'nın Dımaşk'ta 1952 yılında yaptığı toplantıya takdim ettikleri raporda şu görüşlere yer verirler: [1086]
“Ücretler ve serbest meslek kazançları üzerinden bir yıl geçince zekâta tâbi olurlar. Havelân-ı Havi için Hanefî Mezhebinin benimsediği yıl içinde tamamen eksilmedikçe esas olan yılbaşı ile yılso-nundaki nisap miktarını bulması görüşü esas alınabilir. Ödenecek miktar konusunda klasik hukukçuların belirttiği benzer bir konu yalnızca Ahmed b. Hânbel'in kira konusundaki görüşüdür: Ona göre, evini kiraya veren, kira bedelini alınca nisabı bulan bu gelirin zekâtını hemen öder, havelân-ı havl şartı aranmaz. Geliri nisabı bulmayan böylesi kazanç sahibi de az bulunur. Bu son duruma, maaşın tahsilinden birkaç gün sonra memurlarca harcandığı itirazı yapılabilir. Böyle bir durumda icma ile havelân-ı havl kesintiye uğrar.”
Yusuf Kardavî 'ye göre, ücretler ve serbest meslek kazançlarının benzeri, yalnızca evini kiraya verenin zekâtı ödemesi konusunda olmayıp, ayrıca mal-i müstefad [1087] da onun bir benzeridir. Öyleyse, bu gibi geliri, onun hükümlerine tâbi tutmalıyız.
Suudi Arabistan'da 393 sayılı tüzüğe dayanarak, 22.3.1987'de ilgili kuruluş, serbest meslek kazançlarının zekâta tâbi olduğuna dair bir genelge yayınlamıştır. [1088]
1986 tarihli Sudan Zekât Kanunu (m. 3) ve ücret ve serbest meslek kazançlarının yıllık safi gelirinin zekâta tâbi olmasını benimsemiştir. 1983-4 tarihli Mısır Zekât Kanunu tasarısı ise onları zekâta tâbi tutmaz.
[1085] Hamidullah, Modern İktisat ve İslâm, s. 49-50; Hamidullah, İslâm Peygamberi, c. II, s. 218; Kardavî, FZ, c. I, s. 502-503, 508-509; c. II, s. 768-769; Tuğ, İslâm Vergi Hukuku, s. 66; İbn Ebi Şeybe, Musannef, c. IV, s. 44; eş-Şafiî, Umm, c. II, s. 14; Malik, Zekât, 7.
[1086] Kardavî, FZ, c. I, s. 489-490, 510-512; Şeltut, Fetâvâ, s. 1.30; Hamidullah, İslâm Peygamberi, c. II, s. 218; Hamidullah, Modern İktisat ve İslâm, s. 49-50.
[1087] Bkz. yukarıda 25 5 1 2 4.
[1088] Abdullah, Zekât, s. 82.