sumeyye
Wed 13 April 2011, 02:22 pm GMT +0200
Übey B.Ka'b (R.A.)[636]
Nesebi: Übey b. Ka'b b. Kays b. Ubeyd b. Zeyd b. Muaviye b. Amr b. Malik b. Neccar. Lakabı Ebu'l-Miinzir el-Ensarî olup Ebu't-Tufeyl dendiği de söylenir. Sahabenin Kurra başıdır. Hem Akabe biatında hem de Bedir harbinde hazır bulundu. Kendisinden şu kimseler rivayette bulundu:
Oğullan:
1- Muhammed,
2- Tufeyl
3- Abdullah,
4- Abdullah b. Abbas,
5- Enes b. Malik,
6- Süveyd b. Gafele,
7- Ebu Osman en-Nehdî
8- Riz b. Hubeyş
9- Cündüb el-Becelî
10- Abdurrahman b. Ebzâ
11- Abdullah b Amr b. Âs
12- Ebu Hüreyre
13- Ebu Eyyub el-Ensarî
14- Sehl b. Sa'd
15- Abdurrahman b. El-Esved
I6- Ebu'l Âliye el-Riyâhî
17- Ebu Basîr el-Abdi
18- Isme
19- Ebu Hakime
20- AbduIlah b. Ebu Basîr
21- İbni Ebi Leyla
22- Kays b. Abbad
23- Umara b .Amr b. Hazm el-Ensari
24- Carûd b. Sebra
25- Ebu Rafı el-Sanî')[637]
Talha b. Ubeydullah'ın oğlu İsa der ki: Übey (r.a.) ne uzun ne kısa, ortaya yakın kısa boylu iri cüsseli bir adam idi.[638] Yine Abbas b. Sehl, Übey'in saç ve sakalı bembeyazdı, der.[639] Enes b. Malik (r.a.) anlatıyor:
-Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Übey b. Ka'b'a: " Allah bana, sana "Lem yekunillezîne keferû" (Beyyine suresi)ni okumamı emretti" buyurunca, Übey sevinçle: Allah sana benim adımı söyledi ha!?" dedi. Peygamberimiz de "evet" deyince Übey (r.a.) ağladı.[640]
Hz. Enes der ki: Rasulullah (s.a.v.) döneminde Kur'am dört kişi ezberinde toplamıştı ki, bunların hepsi de Ensardandır.
1- Übey b. Ka'b
2- Muaz b. Cebe!
3- Zeyd b. Sabit
4- Amcalarımdan biri olan Ebu Zeyd.[641]
İbni Abbas (r.a.) der ki: Übey b. Ka'b bir gün Hz. Ömer (r.a.)'a: "Ben Kur'an okumayı Cebrail'den alan zattan daha ağzının ıslağı kurumadan (yeni gelen ayetleri sıcağı sıcağına) aldım." dedi.[642]
İbni Abbas anlatıyor: Hz. Ömer; "Bizim Kur'an kıraatini en iyi bilenimiz Übey b. Ka'b, en iyi yargılayanımız da Ali b. Ebi Taİib'dir. Buna rağmen biz Übey'İn kıraatindeki bazı şeyleri kesin terk ederiz. Zira Übey: "Ben Peygamber (s.a.v.)'den duyduğum bir şeyi asla terk etmem." demekte. Halbuki Allah: " ^ü j' %£ ı> t^ ^ Biz bir ayeti nesh eder ya da onu unutturursak..." buyuruyor, dedi.[643]
Enes b. Malik, Nebi (s.a.v.)'in: Ümmetimin en iyi Kur'an okuyanı Übey'dir." buyurduğunu söyler.[644]
Muhammed b. Übey babası Übey (r.a.)'tan yine aynı haberi ayrı bir yolla Ebu Said el-Hudri'den şöyle nakleder: Übey b. Ka'b:
-Ya Rasulullah! Sıtma hastalığının mükafatı ne?" diye sordu. Efendimiz (a.s.) de: Sıtma, hastalandırdığı kişiye sevaplar getirir." buyurdu. Übey de: "Allah'ım bana, sana isyan ettirmeyecek, yolundan çıkarmayacak derecede olan bir Sıtma ver" diye dua etti. Ondan sonra hiçbir akşam olmadı ki, o sıtmalı olmasın.[645]
(Zehebi) derim ki: Zir b. Hubeyş: "İşte bu her günkü sıtma yüzünden onda sert huyluluk vardı." derdi.[646]
Ebu Nadra el-Abdî anlatıyor: Adı Cabir veya Cüveybir denen bizden birisi şöyle anlattı: Hz. Ömer'den bir ihtiyaç istemeye gitmiştim. Yanında elbisesi de saçları da bembeyaz bir adam vardı ve: Şüphesiz dünya, içinde bizi ahirete ulaştıracak yol ve azığı olan bir (yer-dir)dünyadır! Orada, bizim ahirette hesaba çekileceğimiz amellerimiz vardır, dedi. Ben Hz. Ömer'e: "Ey Mü'minlerin efniri bu da kim?" diye sorunca Ömer (r.a.): "Bu, Müslümanların Efendisi Übey b. Ka'b'dır." dedi.[647]
Ma'mer b. Raşid der ki: İbni Abbas'in genellikle ilim aldığı üç kişidir:
1- Ömer
2- Ali
3- Übey b. Ka'b[648]
Heysem b. Adiyy, Übey'in on dokuzuncu hicri yılı öldüğünü söyler.[649]
Yahya b. Maîn ise yirminci ya da on dokuzuncu yılı öldü, der.[650]
Ebu Ömer el-Darîr, Ebu Ubeyd ve Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr'de (onun yirmi ikinci yılda öldüğünü söylerler)[651] ve Vakidi'de bir çok kişiden onun yirmi ikinci yılda öldüğünü söyler.[652]
Halife b. Hayyat ve Fellas ise Hz. Osman'ın hilafetinde vefat ettiğini söylerler.[653]
İbni Sa'd der ki: Ben bizzat kulağımla "Übey (r.a.), Hz. Osman'ın hilafeti döneminde, hicri otuzuncu yılda öldüğünü söyleyen birini dinledim, bu konudaki görüşlerin en sağlamı budur," der.[654]
Bu Yıl Medine'de Ölenler Utbe B. Gazvan'ın Kölesi Habbab (R.A.)[655]
Kendisi ilk Müslümanlardan olan Efendimizin ashabı.
İbnu Ebi Hatem, kitabında ondan bahsetmiyor. Vakidi ise onu Be-dir'e katılanlar arasında verip lakabının da Ebu Yahya olduğunu söyler.
Ebu Ahmed el-Hakim de: Habbab (r.a.) Bedir savaşında bulunmuş ve elli yaşında iken on dokuzuncu hicri yılda vefat etmiştir, der.[656]
Hicri Yirminci Yıl Mısır'ın Fethi
Mısır bu yıl fethedildi. Halife b. Hayyat Tarih'inde, birkaç raviden ve diğer tarihçiler bu konuda şöyle anlatırlar:
-Ömer (r.a.) bu yıl, Amr b. El-As'a Mısır üzerine yürümesini emreden bir mektup yazdı. Emri alan Amr b. El-As yola çıktı. Hz. Ömer, Amr'a destek vermesi için Zübeyr b. Avvam'ı bir ordu ile Amr'a yolladı.
Amr1 in yanında kuvvet komutanları olarak Umeyr b. Vehb el-Cumehî, Harice b. Huzafe el-Adevî ve Büsr b. Erfa vardı. Ordu ilerleyip (eski Kahire de denen Fustat yakınındaki) Bab-ı Elyon kal'asma gelip kamplarını kurdular. Mısır halkı kalelere kapandı. Ordu Ka-hire'yi harp yoluyla zapt ederken kaleye sığınan Bâb-ı Elyoırlularla sulh yaptılar. Kale burçların üzerine ilk önce Zübeyr (r.a.) çıktı. Sonra diğerleri peşine takıldı. Zübeyr (r.a.), Amr'a orayı, fethedenler arasında bölüştürmeyi teklif etti (ise de Amr ben kendiliğimden orayı taksime gücüm yetmez deyip) durumu Hz. Ömer'e mektupla bildirdi. Hz. Ömer de onlara: "Bir ve birkaç defada yemek bir defada hepsini yemekten hayırlıdır. Oraya dokunmayın (oranın haraç gelirlerini Müslümanlara fey olarak bölüştürürsünüz)" diye yazdı.[657]
Amr b. El-As'ın hutbeye çıkıp şöyle dediği nakledilir:
-Ben şuraya otururken Mısır Kıptîlerinden hiç kimseye güvenlik ve anlaşma yaparak oturmuş değilim. İstersem öldürürüm, istersem köle diye satarım, dilersem de ordu arasında humus olarak bölüştürürüm. Sadece Entablus halkı bunun dışında kalır. Zira onlara verdiğimiz bir güvenlik sözü var, ona riayet edeceğiz.[658]
Ali b. Rabah'tan: "Mağrib'in (o günkü kuzey Afrika'nın) hepsi silah gücüyle fethedildi." dediği rivayet edilir.[659] Abdullah b. Ömer (r.a.)tan şöyle dediği nakledilir; -Mısır, herhangi bir güvenlik verilmeden fethedilmiştir.[660] Tarihçilerden bir grup da aynı görüştedir. Yezid b. Ebi Habib ise: "İskenderiye dışında Mısır'ın her tarafı sulh yoluyla fethedildi." der.[661]
[637] Parantez arası İbni Asakir'indir.
[638] Tarihi Dımışk 7/316; İbnu Sa'd, Tabakat 3/498
[639] İbnu Sa'd 3/499; Tarihi Dımışk 7/316; Taberani, Kebir 1/197 (el-Adesi'den )
[640] Buhari 3809, 4959, 4960, 4961; Müslim 799; İbni Sa'd 3/499; Tirmizi 3795; Abdurrezzak 20411; Müsned 3/130, 137, 185, 218, 233, 273, 284, 5/İ32; Hakim 2/224; Nesai, Kebir 6/520 h.no 11691; İbnu Ebi Şeybe 10/520 (Ebu Habbe'den)
[641] Buharı, Fazailu'l Kuran 66/8 no 5003, 5004; Müslim 2465; Tirmizi, Menakıb 3796; Tarihi Dımışk 7/323; HiIyetıTI Evliya 1/229
[642] Müsned 5/117; Tarihi Dımışk 7/324, 337
[643] Buhari, Tefsir 4481-5005; Müsned 5/113; Hakim 3/305; Nesai, Kebir, Tefsir h.no 10995; Fesevi, Tarih 2/481
[644] Tirmizi 3793; İbni Mace 154; İbnu Sa'd 3/499; Tarihi Dımışk 7/327, 328. Bu Hz Ebu Bekir, Ebu Ubeyde, Muaz b. Cebel ve Hz Osman'ı ümmetimin en..., şeklindeki hadistir. Daha önce de geçti. .. .
[645] Her iki rivayeti İbni Asakir alt alta verir. Tarihi Dımışk 7/331; Hilyetu'l Evliya 1/255; Müsned 3/23; Taberani, Kebir 1/201
[646] Taberani, Kebir I/İ97; Hakim 3/304; Müsned 5/132 h.no 21267; Tarihi Dımışk 7/316
[647] İbni Sa'd, Tabakat 3/499; Tarihi Dımışk 7/339
[648] İbnu Asakir, Tarihi Dımışk 7/343'te bunu Abdurrezzak yoluyla Ma'mer'den verir.
[649] Tarihi Dımışk 7/345
[650] age 7/346
[651] Bu üç rivayet için bak: Tarihi Dımışk 7/345, 347; Taberani, Kebir 1/198
[652] Tarihi Dımışk 7/347
[653] Tabakat-ı Halife 3/502
[654] İbni Sa'd, Tabakat 3/303; Tarihi Dımışk 7/347
İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 5/287-290
[655] Bak Taberi 2/499; EnsabıTI Eşraf 1/202; îstiab 1/424; Üsdii'l Ğabe 2/101; Muhabber288; İbni Sa'd 3/99, 570
[656] İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 5/290
[657] Tarihi Halife b. Hayyat s. 142, 143; Taberi 2/513
[658] Tarihi Halife 143
[659] Tarihi Halife 143
[660] Tarihi Halife s. 143
[661] Tarihi Halife s. 144
İmam Zehebi, Tarihü’l İslam Cantaş Yayınları 5/291-292