sidretül münteha
Sat 29 January 2011, 05:03 pm GMT +0200
7. Teşehhüd Tahiyyât:
Namazda teşehhüd vacib midir değil midir ve muhtar olan teşehhü'd hangisidir diye ihtilâf etmişlerdir. îmam Mâlik, İmam Ebû Hanife ve bir grup teşehhüdü vacib görmemişlerdir. Bir grup da vacib olduğunu söylemiştir ki îmam Şafii, İmam Ahmed ve imam Dâvûd bunlardandır.
Bu ihtilâfın sebebi, kıyasın hadisin zahiri ile çelişmesidir. Çünkü kıyas, teşehhüdün, namazın vacib olmayan diğer okuyuşları gibi olmasını gerektirmektedir. Zira namazda yalnız Kur'an okumanın vacib olduğunda ittifak edilmiştir. Teşehhüd ise Kur'an değildir ki vacib olsun.
îbn Abbas'in «Peygamber (s.a.s) Kur'an sûrelerini bize nasıl öğretiyor idiyse, teşehhüdü de bize öğretirdi» [179]hadisinin zahirinden ise, teşehhüdün vacib olduğu anlaşılmaktadır. Kaldı ki bunlara göre ana kaide, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in namazdaki bütün hareket ve okuyuşlarının -aksini gösteren bir delil bulunmazsa- vücuba yorulmuş olmasıdır. Diğerlerine göre de ana kaide, Peygamber (s.a.s.) Efendimiz'in namazda yaptığı ve okuduğu şeylerin vücubunda ittifak veya nass bulunan şeyler dışında, bütün okuyuş ve hareketlerinin vücuba yorulmuş olmamasıdır. İşte bu iki kaide -görüldüğü gibi- birbirine tam zıd olan iki kaidedir.
Hangi teşehhüdün tercih edilebilir olduğuna gelince: îmam Mâlik, Hz. Ömer (r.a.)'in minber üzerinde halka öğrettiği teşehhüdü ihtiyar etmiştir ki, bu teşehhüdün metni şöyledir [180]
«Ettehiyyâtü üllâhi ez-zâkiyâtü lillâh et-tayyibâtü es-salevâtü lillâh es-selâmü aleyke eyyühen nebiyyü ve rahmetullâhi teâlâ ve berakâtühü es-selâmü aleynâ ve ala ibâdillâhi's-salihîn eşhedü en lâ ilahe illellâh vahdehû lâ şerike leh ve eşhedü enne muhammeden abdühû ve rasûluh».
Küfe ahalisi, îmam Ebû Hanife ve diğerleri ise, Abdullah b. Mes'ud'un teşehhüdünü benimsemişlerdir [181]. Ebû Ömer: İmam Ahmed ile hadis ulemasının çoğu da bunu tercih etmişlerdir. «Çünkü bu teşehhüdün Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den nakli sabittir» demişlerdir. Bunun da metni şöyledir:
îmam Şafii ile tabi'leri de, Abdullah b. Abbas'ın Peygamber (s.a.s)
Efendimiz'den rivayet ettiği teşehhüdü tercih etmişlerdir. Abdullah b. Abbas yukarıda geçtiği üzere «Peygamber (s.a.s) Efendimiz, Kur'an sûrelerini bize nasıl öğretiyor idiyse, teşehhüdü de öğretiyor ve
«Et-tehiyyâtü'l-mübâreketü's-salevâtü't-tayyibâtü lillâh selamlın a-leyke eyyühen nebiyyü ve rahmetullâhi ve berekâtühâ selâmün aleynâ ve ala ibâdillâhi's-salihîn eşhedü en lâ ilahe illellâh ve enne muhammeden rasûlullâh[182].
Bu ihtilâfın sebeb i, bu hadisler arasında hangisinin daha kuvvetli, olduğunda ihtilâf etmeleridir. Herkes hangi hadisi daha kuvvetli görmüşse o hadise meyletmiştir.
Fukahadan birçokları da: «Tevatür yolu ile naklolunan ezan, cenaze ve bayram namazlarının tekbirleri sayısında kişi nasıl muhayyer ise bu teşeh-hüdlerden birini okumakta da seçenekli» demişlerdir ki doğrusu da budur.
îmam Şafii, teşehhüdde ayrıca Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e salavât getirmeği de şart görüp: "O da farzdır. Çünkü Cenâb-ı Hak:
"Ey iman etmiş olanlar, Peygamber'e salât ve selâm getirin" [183] buyurmuştur, demiştir. İmam Şafii: «Bu âyette emredilen selâm da namazdan çıkmak için verilen selâmdır» demiştir.
Cumhur ise, «Saîâvâttan sonra getirilen selâmdır» demiştir.
Zahirîlerden kimisi: «Teşehhüd okuyanın -kabir azabı, cehennem azabı, deccal fitnesi ve hayat ile ölüm fitneleri olmak üzere- hadiste gelen dön şeyden istiaze etmesi (Allah'a sığınması) vacibtir» demişlerdir.
Çünkü sabittir ki Peygamber (s.a.s) Efendimiz teşehhüdünün sonunda dört şeyden istiaze ederdi. Müslim'in kaydettiği bu hadisin rivayetlerinden biri «Biriniz teşehhüdünü bitirdiği zaman dört şeyden istiaze etsin...» meâlindedir [184][185]
[179] Müslim, Salât, 4/16, no: 403.
[180] Mâlik, Salât, 3/13, no: 53; Hâkim, 1/266.
[181] Bu\\âiı,Ezan, 10/l48,no: 831; Ebû Dâvûd, Sa/â/, 4/182, no: 968.
[182] Müslim, Salât, 4/16, no: 403; Ebû Dâvûd, Sa/a/, 2/182, no: 974.
[183] Ahzâb, 33/56.
[184] Müslim, Mesâcid, 5/25, no: 588.
[185] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/282-283.