sidretül münteha
Sun 13 February 2011, 09:10 pm GMT +0200
2, Temettü' Hacemin Umreye Dönüştürülmesi:
Bundan başka iki çeşit temettü daha vardır ki, ulema onlarda ihtilâf etmişlerdir. Biri, hac ihramını bozup umre ihramına çevirmek, yani daha hac ef ali tamamlanmamışken hac niyetini umre niyetine dönüştürmektir ki ulemanın cumhuru, ta ilk zamandan beri bunu mekruh sayageîmişlerdir.
îbn Abbas ise, bunun cevazını benimsemiştir, îmam Ahmed ile îmanı Dâvûd da aynı görüştedirler. Bununla beraber hepsi, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bir hac yılında ashabına haclarını umreye çevirmelerini emrettiğinde müttefiktirler. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz,
«Eğer sonradan hatırıma geleni Önceden düşünseydim beraberimde kurban getirmez ve haccımı umre yapardım» demiş ve ashabı içinde kurbanlıkları bulunmayanlara;haclarını umreye çevirmelerini emretmiştir 61. imam Dâvûd ile tabileri olan Zahirîler bu hadise dayanmışlardır. Cumhur ise, Rabia b. Abdurrahman'ın Haris b. Hilâl b. Hâris'den, Hâris'in de babasından rivayet ettiği hadisi ile ihticac ederek bu hükmün ashaba mahsus olduğu görüşünde bulunmuşlardır. Zira Hilâl b. Haris: «Rasûlullah (s.a.s)'a: 'Ya Rasûlallah, Haccı umreye çevirmek bize mahsus mudur, yoksa bizden sonrakiler de yapabilecekler mi?' diye sordum. Rasûlullah (s.a.s)
'Bize mahsustur' dedi» demiştir 62. Fakat bu hadisin sıhhati zahirilerce amel ile çelişebilecek kadar kuvvetli değildir.
Hz. Ömer'den de «Rasûlullah (s.a.s) zamanında iki mut'a vardı. Ben ikisini de yasaklıyorum. Biri nikâh mut'ası, biri de hac mut'asıdır» dediği rivayet olunmuştur (Said b. Mansur, Sünen). Hz. Osman'dan da, «Hac mut'ası bizim içindi, sizin için değildir» diye rivayet olunmuştur. Ebû Zer (r.a.) de,
«Bizden sonra hiç kimse için haccım bozup umreye çevirmek caiz değildir» demiştir. Bütün bunlarla beraber ayrıca,
"Allah için hac ve umreyi tamamlayın" 63 âyet-i kerimesinin zahiri de bunları te'yid etmektedir: Fakat zahirîler, «Allah'ın kitabından veyahut Rasûlullah (s.a.s)'m sabit olmuş sünnetinden, bir hükmün ashaba mahsus olduğunu gösteren bir delil bulunmadıkça asıl, ashaba uymaktır» demişlerdir. Şu halde ihtilâfın sebebi, ashabın bu fiili ashaba mahsus mudur, yoksa âmm (genel) bir hüküm müdür diye ihtilâf etmeleridir.
Ulemanın, cevazında ihtilâf ettikleri ikinci çeşit temettü' da, Ibn Zübeyr (r.a.)'in, 'Ayet-i kerimedeki temettu'dan murad budur' dediği düşman veya hastalık gibi bir mani yüzünden hac a'malini tamamlamaya imkân bulamayan kimsenin temettu'udur. Zira eğer kişi haç niyeti ile ihrama girip de herhangi bir yerde -bir düşmanla karşılaşması ya da hastalanması gibi- bir şey yüzünden -hac aylan bitinceye kadar- hac menasikini bitirmeğe imkân bulamazsa Kabe'yi tavaf ve Safa ile Merve arasında sa'y edip ihramdan çıkar ve yerinde temettü edip ertesi sene hac ettikten sonra kurban keser ki bu kavle göre meşhur olan temettü' da iema' yoktur demek olur. Tavus da şâzz bir görüşte bulunup, «Mekkeli olan bir kimse eğer Mekke'den başka bir yerde ihrama girerse ona kurban lâzım gelir» demiştir. 64
61 Buhari, Hacc, 25/81, no: 1651.
62 Ebû Dâvûd, Menâsik, 5/25, no: 1808.
63 Bakara, 2/197.
64 İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/172-174.