sidretül münteha
Sat 19 February 2011, 08:44 pm GMT +0200
cc- Tasriye: Sütü Hayvanın Memesinde Bekletme
îmam Mâlik ile îmam Şafii'ye göre tasriye de kusur sayılır. Tasriye, hayvanın, sütü çok olan cinsten olduğu zannını vermek için, sütünü birkaç gün sağmayıp göğsünde biriktirdikten sonra onu satışa çıkarmaktır. Bu iki imamın delili de, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,
«Deve ve sığırları -sütlerini sağmayıp memelerinde biriktirerek- satmayın. Kim böyle yaparsa, hayvanı satın alan kimse muhayyerdir, isterse ahkoyar, isterse, bir ölçek hurma ile birlikte geri verir» [123] diye meşhur olan tasriye hadisidir. Derler ki: Peygamber (s.a.s) Efendimiz alıcıya hayvanı geri verme yetkisini verdiğinden, tasriyenin satış akdi üzerinde etki yapan bir kusur olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bunu yapan kimse -hayvanın gerçek vasfını gizlediği için- diğer kusurlan gizleyen kimse hükmündedir.
îmam Ebû Hanife ile tabileri ise, «Tasriye kusur sayılmaz. Zira herhangi bir hayvanın, satın alındıktan sonra sütünün az olduğu görülürse, bunun kusur olmadığında ittifak vardır. Tasriye hadisi ile de amel etmemek gerekir. Zira bu hadis birkaç yönden usule aylandır» [124].
1- Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in «Nimet, külfete göredir» hadisi ile çelişmektedir. Halbuki bu hadis sıhhatinde ittifak edilen bir hadistir.
2- Yiyecek maddesinin, yiyecek maddesiyle veresiye olarak değiştirilmesi yasak edilmiştir. Bu hadis ise, bu yasakla çelişir.
3- İtlaf edilen bir mal, eğer misli işe karşılığında misli, misli değilse kıymeti verilir. Sağılan sütün karşılığında bir ölçek hurma vermek, ne mislini ne
de kıymetini vermektir.
4- "Sağılan sütün karşılığında bir ölçek hurma vermek, ölçüsü belli olan bir yiyecek maddesinin, miktarı bilinmeyen, yani götürü olarak bir diğer yiyecek maddesi ile değiştirilmesi kabilindendir. Zira sağılan sütün ne kadar olduğu bilinmediği halde, karşılığında verilen hurmanın miktarı bellidir" demişlerdir. Fakat bu hadisin hükmünü, bu ana kaidelerden istisna etmek gerekir. Zira bu hadisin sıhhatinde ittifak vardır ve onun bu hükmü sanki özel bir hüküm olup bu babtan değildir. [125]
[123] Buhârî, Buyu', 34/64, no: 2150; Müslim, Buyu\ 21/4, no: 1515; Ebû Dâvûd, Buyu1, 17/48; no: 3443.
[124] Ebû Dâvûd, Buyu\ 17/73. no: 3508.
[125] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/225-226.