sidretül münteha
Tue 25 January 2011, 04:24 pm GMT +0200
C- Süt Engeli
Fukaha, soy yakınlığından dolayı kendileriyle evlenmek haram olan bütün kadınların süt sebebiyle de haram olduklarında müttefiktirler. Meselâ: Kişiyi doğuran öz annesi nasıl kişiye haram ise, onu emziren kadın da, öz annesi mesabesinde olup ona haramdır. Ancak bu konuyla ilgili birçok hususlarda ihtilâf etmişlerdir ki, bunların başlıca mes'eleleri dokuz tanedir:
1- Çocuk kadının sütünü kaç defa emerse haramdır?
2- Çocuk kaç yaşında süt emerse haram olur?
3- Çocuk süt emerken hangi durumda olursa müessir olur?
4- Çocuğun, memeyi ağzıyla tutup emmesi şart mıdır, yoksa, sütü çocuğun ağzına dökmek suretiyle ona içirmek de kâfi midir?
5- Çocuğun yuttuğu süt başka bir maddeyle de karışık olursa zararı var mıdır, yoksa sütün saf olması şart mıdır?
6- Süt, çocuğun vücuduna ağız yoluyla girmesi şart mıdır, yoksa herhangi bir aletle vücuduna sokmak da kâfi midir?
7- Çocuğu emziren kadın nasıl çocuğun annesi yerine geçiyorsa, kadının kocası da çocuğun babası yerine geçer mi?
8- Süt emme olayına kimler şahid olabilir?
9- Kimlerin sütü muteberdir, erkek ya da ölmüş kadının da sütü muteber midir? [96]
1. Süt Emişin Sayısı:
Kadının nikâhını haram kılan sütün miktarı hakkında kimisi bir had koymamıştır. îmam Mâlik ile tabilerinin mezhebi olan bu görüş Hz. Ali (r.a.) ile İbn Mes'ud (r.a.)'dan da rivayet olunmuştur. İbn Ömer ile İbn Abbas (r.a.) da bu görüştedirler. Bunlara göre emilen süt ne kadar olursa olsun kadının nikâhını haram kılar. Aynı zamanda İmam Ebû Hanife ile tabileri, Süfyan Sevrî ve Evzâı de bu görüştedirler. Bir cemaat da 'Nikâhı haram kılan sütün miktarı için belli bir had vardır' demiştir ki, bunlar da üç gruba ayrılmaktadırlar. Bir grup, 'Bir veya iki defa emmekle nikâh haram olmaz. Ancak ne zaman ki üç defa emerse muteber sayılır' demiştir ki Ebû Ubeyd'le Ebû Sevr bu görüştedirler. Bir grup da 'Defalar beşten aşağı olursa nikâhı haram kılmaz» demiştir. İmam Şafii de bu görüştedir. Bir grup da 'Müessir olan süt, en az on defa emilen süttür' demiştir.
Fukahanınbumes'eledeki ihtilâflarının sebebi,gerekKur'an-ı Kerim'deki umumun, tahdid hakkında varid olan hadislerle ve gerek hadislerin birbirleriyle çelişmeleridir. Kur'an-ı Kerim'deki umum, "Sizi emzirmiş olan süt analarınız da size haram kılındı" âyet-i kelimesidir. Zira âyette, «Sizi şu kadar defa emzirmiş olan süt analarınız» diye bîr kayıt yoktur. Bu hususta birbirleriyle çelişen hadisler de mânâ itibarıyla iki tanedir: Biri, Müslim'in Ifc. Âişe ile Ümmü'1-Fâdl (r.a.) tarikiyle getirdiği, «Peygamber (s.a.s) Efendimiz,
«Bir veya iki defa emmek, nikâhı haram kılmaz» [97] hadisiyîe aynı mânâdaki hadislerdir. Müslim bu hadisi bir üçüncü yolla da rivayet etmiştir ki, o da,
«Ne bir emziriş ne de iki, nikâhı Haram kılmaz» şeklindedir.
İkinci hadis de Sehle'nin «Peygamber (s.a.s) Efendimiz Salim hakkında bana hitaben, buyurdu» [98] hadisidii ki, Hz. Âişe'nin de bu mânâda bir hadisi vardır. Bu hadis de şöyledir: «Bu âyet ilk nazil olduğu zaman,
'Sizi on defa emzirdikleri bilinen süt analarınız' şeklinde idi. Sonra nesholunup, Sizi beş defa emziren süt analarınız'oldu ve Peygamber (s.a.s) Efendimiz vefat edinceye kadar da bu, Kur'an'da okunurdu» [99].
Kur'an-ı Kerim'in zahirini tercih edenler, «Bir-iki defa da nikâhı haram kılar» demişlerdir. «Hadisler âyeti tefsir ederler» şeklinde âyet ile hadisleri telif eden ve «Ne bir defa emmek, ne de iki, nikâhı haram kılmaz» hadisinin DEULÜ'L-HİTABI'nı Salim'in hadisinden anlaşılan Delîlü'l-Hitab'a tercih edenler, «Üç ve üçten fazlası haram kılar» demişlerdir. Zira «Ne bir defa emmek, ne de iki, haram kılmaz» hadisinin Delîlü'l-Hitabı'ndan «Üç ve üç defadan fazlası haram kılar», «Onu beş defa emzir» hadisinin Delîlü'l-Hita-bı'ndan da «Beşten aşağısı haram kılmaz» diye anlaşılmaktadır. îctihad da, bu iki delilden hangisinin daha kuvvetli olduğunu kestirmektir. [100]
2. Süt Emişin Yaşı:
Ulema, çocuk daha iki yaşını doldurmamışken süt emmesinin müessir olduğunda müttefik iseler de iki yaşından büyük olan çocuğun emmesinde ihtilâf etmişlerdir.
îmam Mâlik, îmam Ebû Hanife, imam Şafii ve bütün fukaha, «Büyüğün emmesi müessir değildir». îmam Dâvûd ile Zahirîler ise «müessirdir» demişlerdir ki, Hz. Aişe'nin de görüşü budur. İbn Mes'ud, Ibn Ömer, Ebü Hti-reyre, îbn Abbas ve Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in diğer zevceleri de cumhurun görüşündedirler.
Bu ihtilâfın sebebi, bu konudaki rivayetlerin birbirleriyle çelişme-sidir. Zira bu konuda iki hadis varid olmuştur: Biri, yukarıda geçen Sâlim'in hadisidir, biri de, Müslim ile Buhârî tarafından rivayet olunan, Hz. Aişe'nin, «Peygamber (s.a.s) Efendimiz bir gün eve geldiğinde yanımda bir adam vardı. Peygamber (s.a.s) Efendimiz adamı görünce rengi bozuldu ve yüzünden canının sıkıldığını sezdim, Ona:
- 'Ya Rasûlallah, adam, benim süt kardeşimdir' dedim. Peygamber (s.a.s) Efendimiz,
'Süt kardeşlerinizin kimler olduğuna dikkat ediniz. Muteber olan süt, açlığını yalnız sütle giderebilen çocuğun emdiği süttür' buyurdu» [101]hadisidir.
Bu hadisi tercih edenler, «Çocuğa gıda yerine geçmeyen süt muteber değildir. Çünkü Sâlim'in hadisi, muayyen bir şahıs hakkında varid olmuştur. Peygamber (s.a.s) Efendimizin zevceleri de bunu sırf Salim için bir ruhsat bilirlerdi» demişlerdir. «Hz. Aişe'nin hadisi ma'luldür. Çünkü kendisi onunla amel etmiyordu» diyenler ise, «Büyüğün de süt emmesi muteberdir» demişlerdir. [102]
[96] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/456.
[97] Müslim, Roda, 17/5, no: 1450-1451.
[98] Mâlik, Radâ, 30/2, no: 12.
[99] Mâlik, Radâ, 30/3, no: 17.
[100] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/456-457.
[101] Buhârî, Nikâh, 67/21, no: 5102; Müslim, Radâ, 17/8, no: 1455.
[102] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/458.