sumeyye
Tue 13 September 2011, 12:18 pm GMT +0200
1- Sünnetin Sünnetle Neshi
Bu, şu şekilde cereyan eder: Mütevatir haber, her türlü haberi tahsis ve neshettiği gibi, meşhur haberler de mütevatir haberi neshedebilir.[1237] Dolayısıyla meşhur haber, âhad haberi neshedebilir. Fakat mütevatir ve meşhur haberler, âlıad haberlerle nesh edilmezler.[1238] Ancak, haber-i vahidin diğer bir haber-i vahidi neshi caizdir.[1239] Mürsel hadislerle de nesh caiz değildir.[1240]
Hadislerde nâsih ve mensuh şu yollarla bilinir:
a- Hz. Peygamber'in işaret ve tahsisiyle.
Kabir ziyaretini ve kurban etlerinin üç günden fazla tutulmasını, önce meneden sonra serbest bırakan hadislerde olduğu gibi bizzat Hz. Peygamber önceki bir hükmün geçerliliğini kaldırmıştır.[1241] İmam Muhammed, 2. hadisle ilgili olarak şöyle der:
"Biz bunu benimseriz. Kurban etini üç günden fazla bekletmek ve ondan faydalanmakta mahzur yoktur. Peygamber (s.a.v.), yasaklamasından sonra bu konuda ruhsat vermiştir. Son sözü, ilk sözünü neshetmiştir. Ebu Hanıfe'nin görüşü de budur.[1242]
b- Aynı meseleyle ilgili olarak, iki veya daha fazla hadisin tearuz etmesiyle bilinir. Bu durumda vürud tarihlerine bakılır. Vürud tarihi önce olanın neshine karar verilir.[1243] Vürud tarihleri belli olmazsa telif (uzlaştırma) cihetine gidilir.[1244] Bu neshe örnek olarak, "ateşte pişmiş birşeyi yiyenin abdest alması gerektiği"ni bildiren hadisin daha sonra, bu durumda abdestin gerekmiyeceğini bildiren hadislerle neshedilmesi gösterilir.[1245] Sabah namazında kunut okunmasının neshedilmesi ile [1246] Ureniyyîn hadisinin neshi de bu çeşit neshe örnek gösterilmektedir. [1247]
c- Bir ravinin, rivayet ettiği hadise muhalif hareket etmesiyle de nesh anlaşılmış olur. Meselâ Ebu Hüreyre'nin, "köpeğin ağzını sürdüğü kabın 7 kere yıkanması gerektiğini" [1248] bildiren kendi rivayetine aykırı hareket etmesi bu tür neshe örnek gösterilir.[1249]
[1237] Molla Hüsrev, Mir'at, 189,203.
[1238] Age., 202.
[1239] Pezdevî, Usul, III, 186.
[1240] Serahsî, Usul, 1,361.
[1241] Age., II, 77; Pezdevî, Usul. III. 186.
[1242] Şeybânî, Muvatta, 215.
[1243] Serahsî, Usul, II, 13.
[1244] Tahâvî, Şerlin Meâni'1-Âsâr, IV, 274.
[1245] Şerhu Meâni'l- Asar, I, 62-71.
[1246] Age., I, 241-254; Zebîdî, Ukûdü'I-Cevahir. I. 62-65.
[1247] Pezdevî, Usul, I, 291.
[1248] Buhari, Vudû, 33.
[1249] Tahâvî, Age., I. 21-24; Serahsî, Usul, II, 6. Dr. İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 212-213