hafiza aise
Sun 20 May 2012, 11:34 am GMT +0200
SÜNNET ÜZERE YEMEK YEME ADABI
Mart 2012 78.SAYI
nsanların haklarını belirleyen hukuk kuralları olduğu gibi içtimai hayat kuralları da mevcuttur. Bu kurallar insanların
arasında bulunan ilişkileri du¨zenleyen, yakınlık sağlayan kurallardır. İnsanlar arasındaki ilişkileri olumlu yönde eliştiren önemli görgu¨ kurallarına “adab-ı muaşeret” denilmektedir. Yu¨ce dinimiz İslam namaz, oruç, zekat gibi farz olan ibadetler gibi adab-ı muaşerete de önem vermiş, hatta bunların pek çoğunu ibadetten saymıştır. Peygamber Efendimiz de (s.a.v) hayatı boyunca adab-ı muaşeret kurallarını fiili olarak ailesine ve ashabına öğretmiştir. Bu yazımızda bizim gu¨nde birkaç kere tekrarladığımız yeme içme faaliyetleri çerçevesinde Rasul-i Ekrem Efendimiz’in (s.a.v) tavsiyelerini hatırlamaya çalışacağız.
ÖNCE ELLERİ YIKAMAK VE BESMELE İLE BAŞLAMAK
Rasul-i Ekrem (s.a.v) bir hadislerinde “Yemeğin bereketi yemekten önce elleri, yemekten sonra da elleri ve ağzı yıkamaktır” (Ebu Davud) buyurmuştur. Bu hususun sağlık açısından da ne kadar önemli olduğunu izah etmeye gerek yoktur. Hz. Ayşe (r.a) anlatıyor: “Nebi (s.a.v) bir gu¨n, ashabından altı kişi ile bir yiyecek yiyordu. Derken bir bedevi geldi ve yemeği iki lokmada yiyip bitirdi. Bunun u¨zerine Rasulullah (s.a.v) şöyle buyurdu: ‘Bakınız şayet o, Allah’ın adını ansaydı (besmele çekseydi, yemek) size yetecekti! Biriniz bir şey yediğinde Allah’ın ismini ansın, (besmele çeksin). Şayet Allah’ın ismini anmayı (başında) unutursa, Bismallah fî evvelihi ve ahirihi (Başında ve sonunda bismillah)’ desin.” (Darimi)
YEMEĞE TUZLA BAŞLAYIP TUZLA BİTİRMEK
Rivayet edildiğine göre; Rasulullah Efendimiz (s.a.v), Hz. Ali’ye şöyle buyurmuştur: “Ya Ali! Yemeğine tuzla başla ve tuzla bitir. Çu¨nku¨ tuz, cinnet, cu¨zzam, ala tenlilik, karın ve diş ağrıları dahil, yetmiş derde devadır.” (İbn Hacer, el-Metalib) Hz. Ayşe de (r.a) şöyle rivayet etmiştir: “Rasulullah’ın (s.a.v) sol ayağının başparmağını bir akrep sokmuştu. Nebi (s.a.v), ‘Bana, şu hamurun içine koyduğunuz beyaz maddeden (tuzdan) biraz getirin’ buyurdu. Biz de
kendisine tuz getirdik; onu avucuna koydu, ağzına götu¨ru¨p, diliyle u¨ç defa yaladıktan sonra kalan kısmını ısırılan yere koydu, acısı derhal kesildi.” (İbn Ebi Şeybe, el-Musannef)
YEMEĞİ TOPLUCA YEMEK
Yemeği bir arada yemek mu¨stehaptır. Nitekim Cabir (r.a), Rasulullah’ın (s.a.v) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Allah Teala’ya en sevimli olan yemek, u¨zerinde çokça ellerin uzandığı yemektir.” (Ebu Yala, Mu¨sned)
Bir grup insan, Rasulullah’a (s.a.v) gelerek, “Ya Rasulullah! Biz çok yiyoruz ama doymuyoruz!” dediler. Nebi (a.s), “Herhalde siz yemeğinizi ayrı ayrı yiyorsunuz. Yemeği topluca yiyiniz ve evvelinde besmele çekiniz ki; yemeğiniz bereketlensin.” buyurdu. (Ebu Davud)
YEMEĞİ SAĞ ELLE YEMEK
Ebu Hu¨reyre’nin (r.a) rivayetine göre; Rasulullah (s.a.v), şöyle buyurmuştur: Sağ elinizle yiyin, sağ elinizle için, sağ elinizle alın, sağ elinizle verin. Çu¨nku¨ şeytan sol eliyle yer, sol eliyle içer, sol eliyle alır, sol eliyle verir.” (Ebu Davud)
YEMEĞİ TAM ORTASINDAN DEĞİL, ÖNÜNDEN YEMEK
Efendimiz (s.a.v) yemeğin topluca yenildiği ve yemeğin bu¨yu¨k bir kap içinde getirildiği durumlarda, yemeğin nasıl yenileceğini de haber vermiştir: “Önu¨nu¨ze konulan yemeğin kenarından yiyin, ortasına uzanmayın. Çu¨nku¨ bereket, yemeğin ortasına iner.” (Ebu Davud) Kenardan yenildiği zaman herkes yemeğin ortasındaki bereketten istifade etmiş olur.
YEMEKTE KUSUR ARAMAMAK
Ebu Hureyre (r.a) diyor ki: Rasulullah (s.a.v) hiçbir yemeğe kusur bulup ayıplamazdı. Eğer iştahı varsa yer, yoksa yemez; öylece bırakırdı. (İbn Mace)
YEMEK KABINI İYİCE SIYIRIP TEMİZLEMEK, YEMEĞE ÜFLEMEMEK
Yemek kabının (tabak veya sahanın) gu¨zelce sıyrılıp temizlenmesi de su¨nnettir. Enes (r.a) Hz. Peygamber’in (s.a.v) yemek kabını sıyırmayı kendisine emrettiğini haber vermiştir.
Yemeğe u¨flemek konusunda ise Hz. Ayşe (r.a) Rasulullah’ın (s.a.v) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Yemeğin içine u¨flemek, bereketini giderir.” (Ebu Davud) Abdullah b. Abbas (r.a), Rasulullah’ın (s.a.v) yiyecek ve içeceğe u¨flemediğini, su kabına da nefes vermediğini rivayet etmiştir. (Buhari)
YEMEKTE SUSKUN DURMAMAK
Sofrada hiç konuşmadan durmak uygun değildir. Çu¨nku¨ bu, İslam milletinin dışındaki kimselerin adetidir. Onlar, hırsla yemeğe yönelip, başka şeyle ilgilenmezler. Halbuki bu, sofrada oturanlar arasında soğukluğa sebep olur. Fakihler, yemek yenirken sofradakilerin gu¨zel şeylerden bahsederek yemek yemelerinin su¨nnet olduğunu haber vermişlerdir.
Hüseyin OKUR