Hadice
Tue 7 June 2011, 05:17 pm GMT +0200
Sünen
Dârimî' nin bize kadar ulaşabilmiş olan en meşhur eseri, bazı hadisçile-rin Müsned ismini verdikleri Sünen'idir.
Sünen, Arapların İslâm öncesi bazı tatbikatları, Hz. Peygamber'in sîreti, hadislerin yazıya geçirilmesi ve ilmin fazileti ile ilgili hadislerden oluşan 163 sayfalık uzunbir giriş («mukaddime») ve 23 kitaptan meydana gelmektedir. İki cild halinde matbu olan[312] Sünen 'de 1403 bâb içinde 3500 hadis yer almaktadır. «Ebu'l Vakt rivayetinde 3557 hadis ve 1408 bâb bulunmaktadır» (Bustan, s.92).
Sünen, kendisine özgü ve gerçekten kıymetli mukaddimesi dışında taharetten vasiyyete kadar uzanan fikhî bölümleri, fıkıh kitablanndaki sıralanışlarına uygun biçimde ihtiva etmektedir. En sonunda daFedâilu'l-Kur'ân 'a ait bir bölüm yer almaktadır. Kitab bu muhtevasi ile ale'r-rical sistem anlamında bir müsned değil, Sünen'dir. Ancak Dârimî 'nin Sünen' i, «ahâdîs-i mürsele v mevkûfeyi de muhtevi olmakla[313] sünenlerin genel muhtevası dışına da taşmış bulunmaktadır. «Sülâsiyatının çokluğu» (15 aded) bir başka özelliğidir [Mubârekrurî; I, 349; Afif Muhammed b. Nureddin Sülâsiyyâtu'd-Dârimî, Nu-ruosmaniye ktb. 576/3 (8b-lla); Abdullhamid Şânûha, Tahrîcu Sülâsiyyât, s 52-74- Beyrut 1985].
Dârimî'nin Sünen'i mevsuk bir hadis kitabı kabul edilmek ve hatta bazı hadisçilerce kütüb-i sitte'nin 6. kitabı olmaya lâyık görülmekle birlikte, [314]bütün hadisleri, «sahih hadis» şartlarını -tam olarak- taşımamaktadır. Bununla beraber, «rical-i zuafâsı az, ahadis-i münkere'si nâdirdir. [315]remziyle Concordance 'a dahil edilmiş bulunan Sünen'inde Dârimi, kısaca da olsada yer yer ravilerin hüviyetlerini tesbit eder: Meselâ,[316]
Daran!, zaman zaman da râvilerin karakterlerini tenkide tâbi tutar: [317]
[318]Bazan da bir hadisin muhtelif rivayetleri arasındaki farka işarette bulunur. [319]
Dârimî arada bir de hadislere notlar ekler ve kendi görüşünü açıklar:
Ebû Muhammed (müellif),
«Benim görüşüm de budur» dedi. [320]O, bazan da kelime açıklamaları yapar:
Mukâmea, bir yatakta beraber yatmak demektir. [321] Şunlar da müellifin bu tür açıklamalarına misaldir:
Dârımî kimi yerde kendi tereddüdünü açıklar: [322]
Bazı yerlerde de tereddüde düşen râvinin kim olduğunu söyler: [323]
Bazan da herhangi bir rivayetteki kapalı gibi görünen ifadelerin neye delâlet ettiğini açıklar:
Dârimînin bu ve benzeri açıklamaları bazan diyerek [324]ismiyle bazan[325]da diyerek künyesiyle verilmektedir231.
Bu özellikleriyle Dârimî'nin, kendi devrindeki hadisçilerin telif usullerine -genelde- uymuş olduğunu görmekteyiz. [326]
Sünen'in Baskısı ve Üzerinde Yapılmış Çalışmalar
Dârimî'nin Sünen'i, Hindistanda (Kanpur) ti. 1293/1876'da taş baskısı olarak neşredilmiştir. Piyasada bulunan baskılar Dımaşk 1349 baskısından yapılmış ofset neşirlerdir. [327]
Dârimî'nin Sünen 'ine Muhammed Naîm Atâ tarafından yazılmış olan «el-Hallu'l-müdelleh adlı şerhin yarısı Luknov'da 1322'de basılmıştır. Seyfur-rahman Mustafa tarafından «Zevâidu'd-Dârimî ale'l-kütübi's sitte mîne'l-ehâdîsi'l-merfûa » adıyla bir master tezi ve Muhammed Abdullah Muhammed Adi tarafından da «ed-Dârımî ve cuhûduhu fi'l-hadîs » adıyla Ezher'de 1973'de bir doktora tezi hazırlanmış bulunmaktadır.
Ayrıca Sünen A. Aydınlı tarafından Türkçeye tercüme edilmektedir. [328]
[312] Dimeşk 1349 (ofset baskılar mutedavildir).
[313] A. Naîm, Tec. Tere. 1,260.
[314] bk. Îbnu's-Salfih, Ulâmul-hadîs, s. 15.
[315] A. Naîm, a.g. yer; EbÛ Zehv. el-Hadis vel-muhaddisûn, s. 418-419.
[316] Dârimi, Sünen, II, 284.
[317] a.g.e., II, 307; Ayrıca bk. U, 280,402, 418, 432, 453, 474.
[318] Sünen, II, 289; ayrıca bk. E, 282.
[319] H, 279; ayrıca bk. II, 286; 378, 410, 464.
[320] n, 427.
[321] n, 280.
[322] H, 434.
[323] II, 447.
[324] II, 394.
[325] bk H 333 378
[326] bk! U, 306^ 307, 310, 330, 357, 394, 402, 410, 417,420, 427, 431, 452.
[327] Sünen'in yazma ve basma nüshaları için bk. Sezgin, Tarihu't-turâs, 1,172.
[328] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 92-94.