meryem
Mon 28 March 2011, 09:42 pm GMT +0200
SEYYİD
Seyyid (ç. sâdât) kelimesi, Kur'an'da biri çoğul olarak üç yerde geçer. Sevâd kökünden türemiştir. Sevâd, kalabalık topluluk anlamına gelir. Seyyid ise, topluluğu yöneten anlamındadır. "Seyyidu'1-kavm," topluluğu yöneten kişi demektir. Bir topluluğu yöneten kişinin iyi ahlaklı olması gerektiğinden, erdemli kişilere de seyyid denmiştir.[612] Kur'an'da geçen seyyid kelimesi, üç anlamda kullanılır.[613]
1. Koca
Evin reisi konumunda olduğundan kocaya seyyid denmiştir:
"İkisi de kapıya koştu, kadın arkadan Yusuf’un gömleğini yırttı. Kapının önünde kadının seyyidine (kocasına) rastladılar. (..)"[614]
2. Halim (Yumuşak Huylu, Beyefendi):
Seyyid sözcüğü, beyefendi ve kibar anlamında kullanılır:
"Mabedde namaz kılarken melekler ona seslendiler: Allah sana, Allah'ın emriyle tasdik eden, seyyid (=efendi), iffetli ve iyilerden bir peygamber olarak Yahya'yı müjdeler."[615]
3. Yönetici:
Kâfirlerin cehenneme gidecekleri, koruyucu ve yardımcı bulamayacakları, Allah'a ve peygamber'e itaat etmediklerine pişman olacakları belirtildikten sonra, şu sözleri yer alır:
"Derler ki: Rabbimiz biz seyyidlerimize (=yöneticilerimize) ve büyüklerimize itaat etmiştik. Fakat onlar bizi yoldan saptırdılar. Rabbimiz onlara iki kat azap ver, onları büyük bir lanete uğrat."[616]
Buradan, siyasî önderlerin toplum gözünde örnek alınan kişiler oldukları anlaşılır.
Modern Arapça'da ise, seyyid'ten türetilen "siyâdet" sözcüğü, egemenlik anlamında kullanılır.[617]
[612] Râgıb el-lsfahâni, age, 260.
[613] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 145-146.
[614] Yusuf, 12/25. Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 146.
[615] Âli İmran, 3/39. Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 146.
[616] Ahzâb, 33/67-68.
[617] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 146.