mehmed67
Mon 8 March 2010, 10:47 pm GMT +0200
Aspirinin güçlü bir kan sulandırıcı olduğu konusunda hemfikiriz. Yalnız kanı sulandırmakla da kalmaz bir çeşit hormon olan prostoglandin üretimini engelleyerek eklem-kemik-kas ağrılarını giderir, ödemi-enflamasyonu azaltır ve kanı sulandırarak (bazı insanlarda) kalp ve beyindeki damarların tıkanmasını engeller. Peki, o zaman neden hepimiz asprin yutmayalım diye soracak olursanız anlatayım:
Beyindeki damar sorunlarına bağlı rahatsızlıklar iki şekilde meydana gelir.
1-İnce kılcal damarlarda tıkanmalar oluşur, biz buna tıp dilinde küçük damar tıkanıklığı (mikroenfarktüs) diyoruz.
2-İnce kılcal damarlarda kanamalar oluşur, biz buna tıp dilinde küçük beyin kanamaları (mikrobleeding) adını veriyoruz. Bu küçük kanamalar beyin dokusuna en az mikroenfarktüsler kadar zarar verir ve uzun vadede hafıza ve konuşma problemlerine kısaca bunamaya neden olur (1). Sağlıklı insanlara “aspirin almayın” dememin nedeni, aspirinin kanı sulandırma etkisiyle beyinde küçük kanamalara neden olmasıdır. Damarlarımda tıkınklık olmasın diye aspirin alanların, vücutlarında küçük kanamalar olma riskini göze almaları gerekir. Nitekim düzenli aspirin yutanların bir kısmı durduk yere burunlarının kanadığını söylerler. Fırçalama sırasında dişleri daha kolay kanar. Sadece bunla kalsa iyi pek çok hastanın gözünde aspirin kullanımına bağlı kanamalar oluşur. Gene de diş, burun, göz kanamaları nispeten zararsız kanamalardır, aynı kanamaların beyinde de olduğunu düşünün... Nitekim Brain dergisinde yayınlanan bir çalışma beyindeki mikrokanamaların aspirin kullananlarda iki misli daha fazla olduğunu göstermiştir (2).
Aspirinin başka yan tesirleri de var
Aspirinin en önemli yan tesirlerinden birisi mide de ülser, gastrit gibi rahatsızlar yapması, hazım sisteminde ve idrar yolunda kanamalara neden olmasıdır. Bu kanamalar her zaman büyük abdestte veya idrarda gözle görebileceğiniz miktarda olmaz. Azara azar olan kanamalar yıllar sonra kansızlık şeklinde kendini gösterir. Barsakda çözülen kaplanmış aspirinler de (daha az olmakla birlikte) mideye zararlı etki yaparlar. Mide şikâyetlerinizin olmaması aspirinin midenize dokunmadığı anlamına gelmez. Asprin kullanan bazı hastalar midelerini korumak için proton inhibitörü-asit blokeri dediğimiz ilaçlar kullanırlar. Bu, zararlı bir ilacın etkisinden kurtulmak için daha zararlı bir ilacı yutmak demektir. Mide koruyucu diye bilinen asit blokeri ilaçların en önemli iki yan tesiri uzun vadede kemik erimesi yapmaları ve mide asidini bloke etmeleri nedeniyle başta B12 olmak üzere önemli bazı önemli vitamin ve minerallerin emilimini engellemeleridir.
Düşük doz aspirini kim kullanmalıdır?
Araştırmalar, sağlıklı kişilerin düşük doz aspirin kullanmalarının kalp krizi riskini azaltmadığını buna karşılık mide kanaması riskini artırdığını gösterdi. (Lancet dergisi Mayıs 2009). Artık şunu söyleyebiliyoruz: herkesin koruma amaçlı aspirin alması doğru değildir. Buna karşın daha önce kalp krizi geçirmiş, damar tıkanıklığı riski yüksek olan kişiler düşük doz aspirin alabilirler. Beyinde damar tıkanıklığına bağlı felç geçirmiş olan hastalara, damar tıkanıklığı riskleri yüksek olduğu için doktor kontrolünde aspirin verilebilir. Dikkat ederseniz, felç geçirenler mutlaka asprin almalıdır demiyorum, doktor kontrolünde verilebilir diyorum. Sebebi şudur: UCLA tıp merkezi tarafından yapılan bir çalışma, tıkanıklık olan bu hastalara aspirin verilmesinin tıkanıklık olan yerin çevresinde mikrokanamalar oluşturarak zararlı olabileceğini göstermiştir(3).
SONUÇ: Kanı sulandırıyor diyerek kendi başınıza aspirin kullanmayınız, doktorunuz önerdiyse alınız ancak yan etkileri açısından dikkatli olunuz.
1-İnce kılcal damarlarda tıkanmalar oluşur, biz buna tıp dilinde küçük damar tıkanıklığı (mikroenfarktüs) diyoruz.
2-İnce kılcal damarlarda kanamalar oluşur, biz buna tıp dilinde küçük beyin kanamaları (mikrobleeding) adını veriyoruz. Bu küçük kanamalar beyin dokusuna en az mikroenfarktüsler kadar zarar verir ve uzun vadede hafıza ve konuşma problemlerine kısaca bunamaya neden olur (1). Sağlıklı insanlara “aspirin almayın” dememin nedeni, aspirinin kanı sulandırma etkisiyle beyinde küçük kanamalara neden olmasıdır. Damarlarımda tıkınklık olmasın diye aspirin alanların, vücutlarında küçük kanamalar olma riskini göze almaları gerekir. Nitekim düzenli aspirin yutanların bir kısmı durduk yere burunlarının kanadığını söylerler. Fırçalama sırasında dişleri daha kolay kanar. Sadece bunla kalsa iyi pek çok hastanın gözünde aspirin kullanımına bağlı kanamalar oluşur. Gene de diş, burun, göz kanamaları nispeten zararsız kanamalardır, aynı kanamaların beyinde de olduğunu düşünün... Nitekim Brain dergisinde yayınlanan bir çalışma beyindeki mikrokanamaların aspirin kullananlarda iki misli daha fazla olduğunu göstermiştir (2).
Aspirinin başka yan tesirleri de var
Aspirinin en önemli yan tesirlerinden birisi mide de ülser, gastrit gibi rahatsızlar yapması, hazım sisteminde ve idrar yolunda kanamalara neden olmasıdır. Bu kanamalar her zaman büyük abdestte veya idrarda gözle görebileceğiniz miktarda olmaz. Azara azar olan kanamalar yıllar sonra kansızlık şeklinde kendini gösterir. Barsakda çözülen kaplanmış aspirinler de (daha az olmakla birlikte) mideye zararlı etki yaparlar. Mide şikâyetlerinizin olmaması aspirinin midenize dokunmadığı anlamına gelmez. Asprin kullanan bazı hastalar midelerini korumak için proton inhibitörü-asit blokeri dediğimiz ilaçlar kullanırlar. Bu, zararlı bir ilacın etkisinden kurtulmak için daha zararlı bir ilacı yutmak demektir. Mide koruyucu diye bilinen asit blokeri ilaçların en önemli iki yan tesiri uzun vadede kemik erimesi yapmaları ve mide asidini bloke etmeleri nedeniyle başta B12 olmak üzere önemli bazı önemli vitamin ve minerallerin emilimini engellemeleridir.
Düşük doz aspirini kim kullanmalıdır?
Araştırmalar, sağlıklı kişilerin düşük doz aspirin kullanmalarının kalp krizi riskini azaltmadığını buna karşılık mide kanaması riskini artırdığını gösterdi. (Lancet dergisi Mayıs 2009). Artık şunu söyleyebiliyoruz: herkesin koruma amaçlı aspirin alması doğru değildir. Buna karşın daha önce kalp krizi geçirmiş, damar tıkanıklığı riski yüksek olan kişiler düşük doz aspirin alabilirler. Beyinde damar tıkanıklığına bağlı felç geçirmiş olan hastalara, damar tıkanıklığı riskleri yüksek olduğu için doktor kontrolünde aspirin verilebilir. Dikkat ederseniz, felç geçirenler mutlaka asprin almalıdır demiyorum, doktor kontrolünde verilebilir diyorum. Sebebi şudur: UCLA tıp merkezi tarafından yapılan bir çalışma, tıkanıklık olan bu hastalara aspirin verilmesinin tıkanıklık olan yerin çevresinde mikrokanamalar oluşturarak zararlı olabileceğini göstermiştir(3).
SONUÇ: Kanı sulandırıyor diyerek kendi başınıza aspirin kullanmayınız, doktorunuz önerdiyse alınız ancak yan etkileri açısından dikkatli olunuz.
(1)Ovbiagele B, et. Al. Predictors of cerebral microbleeds in acute ischemic stroke and TIA patients. Cerebrovasc Dis. 2006;22(5-6):378-83. Epub 2006 Aug 4.
(2)David Ö. Werring, et al. Cognitive dysfunction in patients with cerebral microbleeds on T2 –weighted gradient-echoMRI. Brain 2004 127(10):2265-2275
(3)Chelsea S. Kitwell, et. Al. Magnetic Resonance Imaging Detection of Microbleeds Before Thrombolysis. Stroke. 2002;33:95-98.