sidretül münteha
Sun 13 February 2011, 08:52 pm GMT +0200
6. Safa ile Merve Arasında Sa'y:
A- Hükmü:
îmam Mâlik ile îmam Şafii: «Sa'y vacibtir. Kişi şayet sa'y'ı yetiştire-mezse ertesi sene bir daha hacca gitmesi lâzım gelir» demişlerdir. îmam Ahmed ve îshak da bu görüştedirler. Küfe uleması ise, «Sünnettir ve yetiştirilemediği taktirde sadece kurban lâzım gelir» demişlerdir. Kimisi de «Tatavvu'dur ve yapmayana hiçbir şey lâzım gelmez» demiştir.
Sa'ym Vücubunu söyleyenlerin mesnedi, îmam Şafii'nin Abdullah b. Müemmü'den rivayet ettiği «Rasûlullah (s.a.s) sa'y yapar ve,
«Sa'y yapınız. Zira Cenâb-ı Allah sa'y'ı size farz kılmıştır» buyurdu» 109 hadisidir. Bunlar aynca, «hac hususunda Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in herhangi bir fiilini istisna eden bir hadis, bir icma' ya da -kıyas yapanlara göre- bir kıyas bulunmazsa, onun hac hususundaki bütün fiilleri vücuba yorulur» demişlerdir. Sa'y'ın vücubunu benimsemeyenlerin mesnedi ise,
"Safa ile Merve Allah'ın şiar ve alametlerinden (iki tepe) dir. Kim ki beyti ziyaret veya umre ederse, bu iki tepe arasında sa'y etmesinde günah yoktur" âyet-i kelimesidir.
Bunlar, «Ayetin mânâsı
"Sa'y etmemesinde günah yoktur" demektir ki bu aynı zamanda îbn Mes'ud'un kıraatidir. Nitekim, âyet-i kerimesinin de mânâsı
"Allah sapıtmamanız için size açıklar" şeklindedir»
demişlerdir. Bunlar îbn Müemmil'in hadisini de zayıf bulmuşlardır.
Hz. Âişe ise «Ayet zahir olan mânâsındadır. Zira cahiliye devrinde Safa ile Merve'nin arası müşriklerin kurban kesme yeri idi. Bunun için ensar, müşriklerin adeti üzere orada sa'y etmekten çekmiyorlardı. Bunun üzerine bu âyet nazil oldu» demiştir.
Kimisi de «Ashab -putlara bir saygı olur diye- orada sa'y etmezlerdi ve bunu Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e sormuşlardır. Bunun üzerine bu âyet, «bunda bir sakınca yoktur» diye nazil olmuştur» demiştir.
Şu halde cumhurun sa'y'ı haccın amellerinden saymasının sebebi, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in her tavaf ettikçe arkasında hemen sa'y da ettiğinin tevatür yolu ile sabit olmasıdır. 110
109 Şâfıi, Müsned, 1/351-352, no: 907.
110 İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/187-188.