sidretül münteha
Tue 22 February 2011, 04:32 pm GMT +0200
B- Riba Satışları
Ulema müttefiktirler ki riba iki şeyde olur. Biri mutlak satıştır. Biri de -veresiye ile mal saüşı, peşin para ile veresiye olarak mal saüşı, borçlanma ve benzeri- borçlu muamelelerdir. Borçlu muamelelerdeki riba da, iki kısım olup bir kısmının riba olduğunda ittifak vardır ki o da, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in yasakladığı cahiliyet devrinin libasıdır. Zira cahiliyyet devrinin Arapları, birbirinden peşin para ile mal satın alıyor ve mal sahibi sattığı malı zamanında teslim edemeyince, «Bana şu kadar zaman daha mehil ver. Sana şu kadar mal fazla vereyim» diyor, alıcı da ona o fazlalık karşılığında istediği mehli veriyordu. Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in veda haccı hutbe-sindeki,
«Biliniz ki cahiliyyet devrinin ribası kaldırılmıştır. İlk kaldırdığım riba, Abdülmuttalib oğlu Abbas'ın ribasıdır» [12] sözü ile kasd buyurduğu riba, işte bu ribadır. İkincisi de, alacaklının borçluya «Sendeki alacağımı, zamanı gelmeden öde. Sana şu kadarını indireyim» demesidir ki -sonradan anlatacağımız üzere- bunun cevazında ihtilâf vardır.
Sauşlardaki ribaya gelince: Ulema müttefiktirler ki bu da -veresiye ve fazlalık ribası olmak üzere- iki kısımdır. Ancak îbn Abbas, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den «Veresiyeden başka bir şeyde riba yoktur» [13] buyurduğunu rivayet ederek, «Fazlalık ribası diye bir riba yoktur» demiştir. Fakat hakkında sabit hadisler bulunduğu için Cumhur ribanın her iki çeşidini de benimsemiştir.
Riba hakkındaki bahsimiz dört fasılda toplanmaktadır:
1- Birbirleriyle satıldıkları zaman birinin diğerinden fazla veyahut veresiye olması caiz olmayan şeyler hangi çeşit mallardır?
2- Birbirinden fazla olarak satılması caiz olup da birbirleriyle veresiye olarak satılması caiz olmayan şeyler hangi çeşit mallardır?
3- Birbirinden hem fazla ve hem de veresiye olarak satılması caiz olan
şeyler hangi çeşit mallardır?
4- Hangi mallar bir çeşit sayılır, hangileri bir çeşit sayılmaz? [14]
[12] Müslim, Hacc, 15/19, no: 1218.
[13] Buhârî, Buyu' 34/79, no: 2178; Müslim, Musâkât, 22/18, no: 1596.
[14] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/155-156.