sumeyye
Mon 19 September 2011, 12:29 pm GMT +0200
3. Ravilerin Tenkid Edilip Cerh ve Ta'dile Tabi Tutulması
Tenkid, çok erken bir zamanda, sahabe döneminin ilk sı-ralannda başlayıp tabiin döneminde ve onu takip eden dönemlerde belirgin bir ilim dalı haline geldi. Zaman ilerleyip, bidat ve fitneler arttıkça bu ilme olan ihtiyaç da artü.[467]
A. Selef-i Sâlihînin Raviler Hakkında Konuşmaktan Çekinmesi
İlk kuşak selef alimleri, müteakip kuşağın alimlerine nazaran raviler hakkında daha az, daha vecîz ve daha latif bir (yumuşak) konuşma şeklini tercih etmişlerdir. Onların ta'dil veya cerh konusundaki ifadeleri incelik ve nezaket doludur. Bu ifadeler çağdaşlan için maksadı tamamıyla îfa edecek nitelikteydi.
Büyük tabiî alimi Muhammed b. Şirin birini tezkiye (adaletini isbat) etmek istediği zaman "O, Cenab-ı Hakk'ın olmasını istediği gibidir." derdi. Cerhettiği kişi hakkında da "O, Allah'ın bildiği gibidir."derdi. [468]
İbni Sîrin'in öğrencisi olan Eyyûb es-Sahtiyânî el-Basrî tenkit etmek istediği kişi hakkında şöyle söylerdi: "Dili düzgün değildir. Sayılara ilavede bulunur. [469]
İmam Müzeni, hocası İmam Şafiî'nin yanında adamın biri hakkında "falanca yalancıdır." Sözünü ağzından kaçırınca, Şafiî kendisine serzenişte bulunur ve şöyle der: "Ey Ebu İbrahim, sözlerinde en güzel ifadeleri kullan. Kimse hakkında 'yalancıdır' deme. Onun rivayetleri önemli bir şey değildir, de.[470]
Daha sonraki dönemlerde alimler cerhedÜen raviler hakkında ilavelerde bulunup sert ifadeler kullanmışlardır. Yaşadık-lan şartlar, yalancıların deşifre edilmesini ve sert ifadeler kullanılmasını gerektirdiği için buna mecbur olmuşlardır.[471]
[467] Muhammed Salih Ekinci, Hüccet Değeri ve Tedvin Açısından Sünnet, Rağbet Yayınları: 193.
[468] Zirikli bu bilgiyi el-Âiâm (VII/25) adlı eserinde İbni Ebi'l-Hadîd'in Şerhu Nehci'i-Belâğa (9/64 el-Bâbî el-Halebî bask.} isimli kitabından nakletmektedir.
[469] Müslim. Mukaddime, 6, hadis nr: 60
[470] Sahâvî, el-İ'Iân bi't-Taubîh, 69 (el-Makdisî baskısı}
[471] Muhammed Salih Ekinci, Hüccet Değeri ve Tedvin Açısından Sünnet, Rağbet Yayınları: 193-194.