sumeyye
Thu 4 February 2010, 01:07 pm GMT +0200
Peygamberimiz Aleyhisselamın Yazıcıları
Peygamberimiz Aleyhisselam; Mekke´de iken, yazdıracağı yazılara, Kureyşîlerin yaptığı gibi "Bismikallâhümme=Ey Allah! Senin isminle başlarım!" diyerek başlatırdı.
Hûd sûresinin 42. âyeti nazil olunca, âyetteki "Bismillah" cümlesini yazılanın başına koydurmaya başladı.
İsrâ sûresinin 110. âyeti nazil olunca, âyette geçen "er-Rahmân" ismini de katarak, yazılarına "Bismillâhirrahmân!" başlığını koydurmaya başladı.
Nemi sûresinin, Besmele´nin tam şeklini içine alan 30. âyeti nazil olduktan sonra da, yazılarını "Bismillâhirrahmânirrahîm" ile başlatırdı.[284]
Peygamberimiz Aleyhisselamın yazıcıları şu kişilerdi:
1- Hz. Ebu Bekir,
2- Hz. Ömer,
3- Hz. Osman.[285]
Hz. Âişe, Cebrail Aleyhisselam Peygamberimiz Aleyhisselama vahiy getirdiği zaman, Peygamberimiz Aleyhisselamın "Ey Useym! Yaz!" buyurarak vahyi Hz. Osman´a yazdırdığını bildirmiştir.[286]
4- Hz. Ali.
Peygamberimiz Aleyhisselam; muahede ve musâlaha yaptığı zaman, bunlara ait yazılan genellikle Hz. Ali´ye yazdırırdı.[287]
Nitekim, Kureyş müşrikleriyle Hudeybiye´de yaptığı muahedeyi de ona yazdırmıştı.[288] Hz. Ali, ayrıca, şahıslarla ilgili yazıları,[289] mülk fermanlarını da yazardı.[290]
5- Übeyy b. Ka´b,
6- Zeyd b. Sabit.
Medine´ye geldiği zaman Peygamberimiz Aleyhisselamın yazılarını Ensardan ilk yazan Übeyy b. Ka´b idi ve yazdığı yazıların sonuna "Filan oğlu filan yazdı" diyenlerin de ilki idi.
Medine´de Peygamberimiz Aleyhisselama inen vahiyleri Peygamberimiz Aleyhisselamın huzurunda ilk defa yazmaya başlayan Müslüman da Übeyy b. Ka´b idi.[291]
Übeyy b. Ka´b bulunmadığı zaman, Zeyd b. Sabit yazardı.[292]
Zeyd b. Sabit vahiyleri imlada üstaddı.[293]
Kendisinin vahiyden başka yazılacak yazıları yazdığı da olurdu.[294]
Peygamberimiz Aleyhisselam nazil olan âyetlerin hangi sûreye ve onun neresine konulacağını da yazıcıya bildirirdi.[295]
Bu da, Peygamberimiz Aleyhisselama Cebrail Aleyhisselam tarafından bildirilmiş bulunurdu.
Nitekim, Peygamberimiz Aleyhisselam:
"Bana Cebrail (Aleyhisselam) geldi. Şu İnnallâhe ye´muru bil´adli...1 âyetini şu sûrenin şurasına koymamı bana emretti" buyurmuştur.[296]
Zeyd b. Sabit der ki:
"Vahyi Resûlullah Aleyhisselamın huzurunda yazardım.
Yazıp bitirdiğim zaman:
´Yazdığını oku!1 buyururdu.
Eğer ondan yazılmayan birşey kalmışsa eklettirir, fazla birşey olmuşsa çıkarttırırdı.[297]
Bana:
´Ey Zeyd! Sen Yahudilerin yazısını benim için öğren!
Ben, vallahi, bana ait yazılar hakkında Yahudilere hiç emniyet edemem, güvenemem!´ buyururdu.
Ben de, yanm ay geçmeden onu öğrendim ve hatta İbranice okuyup yazmakta maharet kazandım.
Yahudilere birşey yazacağı zaman, onu, Resûlullah Aleyhisselam için ben yazardım.[298]
Resûlullah Aleyhisselam bana:
´Sen Süryanice´yi de güzelce yazabilir misin? Bana Süryanice yazılar geliyor1 buyurdu.
Ben:
´Hayır! Süryanice yazmasını bilmem!´ dedim.
Resûlullah Aleyhisselam:
´Sen onu da öğren!´ buyurdu.
On yedi günde de, onu öğrendim..."[299]
Bunun üzerine, Zeyd b. Sabit, Peygamberimiz Aleyhisselama gelen Süryanice yazılan da okur-du.[300]
Vahiy yazılırken, kağıt yerine, kürek kemikleri,[301] yassı hurma dalları, beyaz ve yassı taşlar,[302] yazı yazmaya elverişli bez ve hırka parçaları... gibi şeyler kullanılırdı.[303]
7- Zübeyr b. Avvam,
8- Halid b. Saîd,
9- Eban b. Saîd,[304]
Halid b. Saîd, Besmele´yi ilk yazan zât idi.[305]
Peygamberimiz Aleyhisselam şahıslarla ilgili yazılarından bazılarını ona yazdırmiştir.[306]
10- Hanzaletü´l-Üseydî,
11- Alâ b. Hadramî,
12- Halid b. Velid,
13- Abdullah b. Revâha,
14- Muhammed b. Mesleme,
15- Abdullah b.Sa´d,
16- Abdullah b. Übeyy b. Selûl,
17- Mugîre b. Şube,
18- Amr b.Âs,
19- Muaviye b. Ebu Süfyan,
20- Cüheym b. Salt,
21- Muaykıb b. Ebi Fâtıma,
22- Şurahbil b. Hasene,[307]
23- Abdullah b.Zeyd,[308]
24- Erkam b. Ebi´l-Erkam,[309]
25- Ukbe,[310]
26- Alâ b. Ukbe.[311]
27- Sabit b. Kays b. Şemmas,[312]
28- Talha b. Ubeydullah,
29- Yezid b. Ebu Süfyan,
30- Ebu Eyyub Halid b. Zeyd el-Ensârî,
31- Büreyde b. Husayb,
32- Husayn b. Numeyr,
33- Ebu Seleme el-Mahzumî,
34- Abdullah b. Abdulesed,
35- Huvaytıb b. Abduluzzâ,
36- Ebu Süfyan b. Harb,
37- Hâtıb b. Amr.[313]
38- Abdullah b. Erkam,
Peygamberimiz Aleyhisselamın annesi Hz. Âmine, Abdullah´ın babası Erkam´ın halası idi.[314]
Peygamberimiz Aleyhisselama biryazı geldiği ve:
"Buna, benim tarafımdan, kim cevap yazar?" diye sorduğu zaman, mecliste Hz. Ömer gibi zâtlar bulunduğu halde, Abdullah b. Erkam:
"Ben!" derdi.
Peygamberimiz Aleyhisselam da onayazdınr, mühürletirdi.
Kendisi güvenilir bir zât olduğu için, Peygamberimiz Aleyhisselam, hükümdarlardan gelen yazıları yanında saklamasını da ona emrederdi.
Abdullah b. Erkam, Peygamberimiz Aleyhisselamdan sonra, Hz. Ebu Bekir´in ve Hz. Ömer´in de yazı lan nı yazardı.[315]
Hz. Ömer onu Beytülmâl (Hazine) Bakanlığına da tayin etmişti.
"Ben Allah´a karşı Abdullah b. Erkam´dan daha haşyetli, daha korkulu ve saygılı bir kimse görmedim!" der;
Kendisine de:
"Eğer senin geçmiş kavimlerde bir benzerin olsaydı, ben hiçbirini sana tercih etmezdim!" derdi.
Hz. Osman da, Abdullah b. Erkam´ı Beytülmâl (Hazine) Bakanlığına otuz bin, diğer rivayete göre yıllık üçyüz bin dirhem tahsisatla tayin etmişse de, Abdullah b. Erkam kabul etmemiş;
"Ben bu vazifeyi Allah için yaptım. Benim ecrim de Allah´a düşer!" demiştir.[316]
[284] İbn Sa´d, Tabakâtü´l-kübrâ, c. 1, s. 263-264.
[285] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 69, İtan E ar, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62,İbn Seyyid, Uyûnu´l-eser, c. 2, s. 315, Ebu´l-Fidâ, el-Bidâye ve´n-nihâye, c. 5, s. 339, Kastalânf, Mevâhibu´l-ledünniye, c. 1, s. 284, 285.
[286] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 6, s. 250, Muhibbut-Taberî, Rıyâdu´n-nadrâ, c. 2, s. 129.
[287] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 69, İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62.
[288] İbn İshak.İbn Hişam, c. 3, s. 331, Vâkıdî, c. 2, s. 610, Abdurrenak, c. 5, s. 337, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 325, Buhârî, c.3,s.181.
[289] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 267, 268, 272.
[290] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 274, 285.
[291] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 68, İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62
[292] Taberî, Târih, c. 3, s. 182, İ bn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 68, İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62, Ebu´l-Fidâ, el-Bidâye ve´n-nihâye, c. 5, s. 340.
[293] Zehebî, Si yem a´lâmi´n-nübelâ, c. 1, s. 349.
[294] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 865.
[295] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 57, Ebu Dâvud, Sünen, c. 1, s. 208, 209, Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 330, Beyhakî, Sünenü´l-kübrâ, c. 2, s. 42.
[296] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 218, Ebu´l-Fidâ, Tefsfr, c.2,s. 583, Heysemî, Meonau´i-zevâid.c. 7, s. 48, 49,Suyûtî, Dürru´l-mensûr, c. 4, s. 128.
[297] Sehâvi", I râkPni n E Ifi yye şerhi F ethu´ l-m uğfs, c. 2, s. 16 5.
[298] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 186.
[299] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 182, Zehebî, Siyeru a´lâmi´n-nübelâ, c. 2, s. 307.
[300] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 538.
[301] Buhârî, Sahih, c. 5, s. 210.
[302] Buhârî, Sahih, c. 6, s. 98.
[303] Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 5, s. 185, Buhârî, Sahih, c. 5, s. 210.
[304] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 69, İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62.
[305] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 421.
[306] İbn Sa´d, Tabakâtü´l-kübrâ, c. 1, s. 265, 273, 274, 279, 284, 285.
[307] İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 69, İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 1, s. 62, 63.
[308] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 266, 267.
[309] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 268, 269, 274.
[310] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 271 .
[311] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 271 - 273.
[312] İbn Sa´d, Tabakât, c. 1, s. 286.
[313] İbn Seyyid, Uyünu´l-eser, c. 2, s. 315, 316.
[314] İbn Esîr, Usdu´l-gâbe, c. 3, s. 172.
[315] İbn Abdilberr, c. 3, s. 865-866, İbn E sfr, Usdu´l-gâbe, c. 3, s. 173.
[316] İbn Abdilberr, c. 3, s. 866, İbn Esîr, c. 3, s. 173, Zehebî, Siyeru a´lâmi´n-nübelâ, c. 2, s. 344, 345.
M. Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayıncılık: 3/136-141.