sumeyye
Tue 21 August 2012, 12:29 pm GMT +0200
III. Öşür Ve Haracın Birleşmesi: [1019]
Haraç ebediyen düşmeyeceğine göre, ikisi birleşirler mi, yoksa öşür mü düşecektir konusu tartışmalıdır:
a) Hanefi Mezhebi, Leys b. Sa'd, Şa'bî ve İkrime'ye göre, bir toprakta öşürle haraç birleşmez; arazinin durumuna göre haraç ya da öşür alınır. Haraç arazisi kimin mükliyetine geçerse haraç ile beraber geçer. Ancak bu mezhebe göre de, haracı ve miri arazinin öşrî hale gelmesi mümkün ve caizdir, bu takdirde haraç değilse de öşür alınacaktır.
Yunus Vehbi Yavuz'a göre, Ebu Hanife'nin görüşü, diğerlerinden daha sağlamdır. Zira o devirde öşür, müslümanlarm elinde bulunan topraklardan alınmıyordu. Müslüman olmayanların mülk ve tasarrufundaki topraklardan öşür değil, vergi almıyordu. Bunun sebebi de, sahiplerinin müslüman olmaması idi. Müslümanlardan haraç alınmayacağına göre, ister fethedilen ülkelerden ellerine geçsin, ister sonradan gayrimüslimlerden satın alınsın ve ister mal sahibi müslümanlığı sonradan kabul etsin, vergiye değil, zekâta tâbi olması gerekir.
b) Cumhur'a göre, öşür ile haraç birleşir, yani haraca tâbi bir arazi müslümanın mülkiyetine geçerse, yeni sahibi hem haracı, hem de çıkan mahsulün zekâtını öder. Öşür farzdır, haracın farz olması onu düşürmez. Bu durumda haraç, borç gibi ele alınır ve matrahtan düşülür. İbnu'l-Munzir, bu görüşün çoğunluğa ait olduğunu belirtir; gerçekten de Ömer b. Abdilaziz, Rebi'a, Zuhrî, Malik, Evzaî, Sevrî, İbn Ebi Leylâ, Hasan b. Salih, Leys, Ahmed, İshak, Ebu Ubeyd ve Davud ez-Zâhirî bu görüşü benimsemektedirler.
Yusuf Kardavî, Mahmud Şeltut, Muhammed Ali Sayis ve Hayreddin Karaman, bu görüşün, delilleri açısından daha kuvvetli olduğunu belirtmektedirler.
[1019] Ahmed b. Hanbel, Mesâil, s. 166, no: 623; Karaman, age, c. I, s. 162-164; Kardavî, FZ, c. I, s. 411-417; Serahsî, c. II, s. 207, c. .'), s. 8; Şeybanî, Asi, c. II, s. 141; Yavuz, İZM, s. 197-198.