sumeyye
Fri 28 January 2011, 12:33 pm GMT +0200
ORUÇ
Oruç, İnsandaki Hayvani Gücü Kontrol Altına Alır:
Hayvani gücün şiddetli olması, melekî gücün etkisini göstermesini engeller. Bu itibarla, hayvani gücün kontrol altına alınması için gerekli çabanın gösterilmesi gerekir. Hayvanı gücün çokluğunda, şiddetli oluşunda ve katmerleşmesinde etkin olan sebep, yemek İçmek ve şehvanî lezzetlere dalmaktır. Çünkü bu, normal öl-Çüde yemenin yapmadığı etkiyi yapar. Bu durumda, hayvanı gücü kontrol altına alabilmenin yolu, bu sebepleri azaltmaktır. Bunun içindir ki, melekî gücün etkisini göstermek isteyen herkes, çeşitli dinlere mensup olmalarına ve birbirlerinden uzak ülkelerde yaşamalarına rağmen, bu sebeplerin azaltılması üzerinde görüş birliği etmişlerdir. [502]
Oruç, Hayvanı Gücün, Melekî Güce Boyun Eğmesini Sağlar:
Sonra maksat, hayvânî gücü ortadan kaldırmak olmayıp, onu melekî gücün egemenliğine sokmak ve böylece onun verdiği ilham doğrultusunda hareket etmesini, onun rengini almasını sağlamaktır. Melekî gücün ise, onun müptezel karakterinin boyasına girmesine mani olmak, onun aşağılık davranış kalıplarının, aynen mührün muma şeklini vermesi gibi melekî güç üzerinde etkisini göstermesine imkân vermemektir. Bunu gerçekleştirebilmenin tek yolu da, melekî gücün bunun bilincinde olması ve bunu hayvânî güce telkin etmesi, ona öneride bulunması; onun da melekî güce boyun eğmesi ve ona karşı taşkınlık yapmaması, onun isteklerine karşı durmamasıdır. Bu devamlı olarak tekrar eder; beriki istekte bulunur, öteki boyun eğer ve öyle bir hal alır ki, artık alışkanlık kazanılır ve hayvanı güç hep melekî gücün emri altında olur. Melekî gücün bizzat bilincinde olduğu ve hayvânî güçten yapmasını istediği şeyler, öbürünün de ister istemez boyun eğmesi, ancak melekî gücün açılıp ferahlık duymasını (inşirah hali), öbürünün de büzülüp kabuğuna çekilmesini (inkibaz hali) sağlayacak bir şeyle [ 126 ] olur. Bu da, melekût âlemine benzemeye, ceberut âlemine ıttıla kesbetmeye çalışmak gibi şeylerdir. Bunlar, melekî gücün yapabileceği şeylerdir; hayvânî güç onlardan son derece uzaktır. Bunun bir başka yolu da, hayvânî gücün gereklerini,/haz aldıkları şeyleri ve azgınlığı anında arzu duyduğu şeyleri terketmektir.
İşte bunu sağlayabilecek tek şey, oruçtur. [503]
Orucun Belli Zamanlarda Tutulması:
Buna, insanların büyük çoğunluğu sürekli olarak devam edemez. Çünkü yerine getirilmesi gerekli önemli ihtiyaçları vardır; mallarla, eşlerle ilgilenmek gereklidir. Bu yüzden orucun belli bir zaman aralığıyla ve melekî gücün hayvânî güç üzerine egemenliğini sağlayacak, gereklerini dışa vuracak, daha öncesinden ihmal edilmiş şeylere keffâret olacak kadar yeterli bir miktarda olması gerekmiştir. Aynen, uzunca bir iple kazığa bağlı atın, sağa ve sola koşuşturması ve sonra bağlı olduğu yere dönmesi gibi olacaktır. Bu da, gerçek devamlılıktan sonra bir tür devamlılık sayılır. [504]
Orucun Miktarının Belirlenmesi Zorunluluğu:
Sonra, orucun miktarının da belirlenmesi gerekir. Aksi takdirde bazıları tefrit (gevşeklik) gösterir ve maksadı gerçekleştirme-yecek oranda oruç tutar, sonunda bir faydasını görmez. Bazıları da ifrata (aşırılık) kaçar ve işi, bedenini zayıf düşürecek, zindeliğini giderecek, nefsini yorgun argın düşürecek, kendisini mezara sokacak ölçüye vardırır. Oysa ki oruç, nefsânî zehirleri defetmek için kullanılması gereken bir panzehirdir; aynı zamanda insanî ruhun bineği olan beden için bir tür ceza manası taşır. Bu itibarla tam ölçülü kullanılması ve zaruret miktarınca takdir edilmesi gerekir. [505]
[502] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/149.
[503] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/149-150.
[504] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/150.
[505] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/150.