sumeyye
Fri 17 August 2012, 06:42 am GMT +0200
Nisaba Malik Olmak:
Şart Olması: [14]
Şart Olması: [14]
1) Hanefi Mezhebi, Re'y mektebi hukukçuları ile İbn Hazm'e göre, fitrenin vacip olması için nisaba malik olmak şarttır.
2) Cumhur'a (Ebu Hureyre, Ebu'l-Aliye, Şa'bî, Atâ, İbn Şirin, Zuhrî, Malik, eş-Şafiî, İbn Mübarek, Ebu Sevr ve Şevkâni'ye) göre, ödenecek miktara gücü yeten herkese bu malî ibadet farzdır, bunun için nisaba malik olmak şart değildir, mükellefin bayram günü 24 saat için kendisine ve ailesine gerekli yiyecek maddelerine sahipolması yeterlidir, bunun fazlasından fıtır sadakası ödenir. [15]
Zenginlik şartının aranmamasmdaki gaye, fitreye muhtaç ve hatta onu olmaya hakkı bile olsa, hem darlıkta ve hem de bollukta müslümanı harcamaya ve vermeye alıştırmak, bir defa da onun elini üstün kılmaktır.
Çağdaş hukukçulardan Mahmud Şeltut ve Yusuf Kardavî, bu son görüşü benimsemektedirler. Zaten fitrenin miktarı da öylesine azdır ki, çoğu müslümanın gücü onu ödemeye yeter. Böylelikle, fitre yoluyla dayanışmanın sadece zenginlerle fakirler arasında değil, fakirle fakir arasında da gerçekleşmesi sağlanarak, genel planda olması emredilmiş olur. [16]
Ancak, Hanefî Mezhebine göre, “Fitrede transfer, asgarî hayat standardı çizgisinin üstündekilerden altındakilere (araya devlet girsin girmesin) doğrudur. Bu bakımdan da fitrenin zekâttan farkı yoktur. Bu özelliği, fitrenin de tam bir sosyal güvenlik müessesesi olması sonucunu doğurmaktadır.” [17]
Miktarı:
Fitrede nisabın miktarı, zekâtta olduğu gibi, 20 miskal altın veya 200 dirhem gümüş, ya da bu değerdeki mal veya paradır.
Bu miktarı, önceden de ele alındığı gibi, günümüzde para nisabına göre, yani zekâta tâbi eşyanın ortalamasına göre düzenlemek daha uygundur. [18]
Belirtilen miktardaki malın, asli ihtiyaçlar dışında elde bulunması gerekir. [19] Malın üzerinden bir yıl geçmesi ve nisabın artması veya sabit kalması şart değildir. Nisaba malik kimse, fitre vacip olduktan sonra, bu malı kaybetse veya nisabı eksilse bile, fitre borcu düşmez.
[14] Cezîrî, Fame, c. I, s. 627-629; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 254; Kardavî, FZ, c.2, s.928; Şeybanî, Asl, c. III, s. 102, 111, c. II, s. 215, 220; Şafiî, Umm, c. II, s. 64.
[15] LZK, m. 20.
[16] Kardavî, FZ, c. II, s. 930; Şeltut, age, s. 156.
[17] Yazgan, Turan: Sosyal Güvenlik Açısından Zekât, s. 55.
[18] Bkz. yukarıda 25 2 3 2 2.3 ve 4, aşağıda 129 1 1 1 2.
[19] Bkz. yukarıda 25 3.