müzzemmil
Fri 16 September 2011, 06:50 pm GMT +0200
2- Nisa Sûresi'ndeki Mensuh Ayetler
"Kadınlarınızdan zina edenlere karşı aranızdan dört şahit getirin. Onlar şahadet ederlerse ölünceye veya Allah onlara bir yol açmeaya kadar evlerde tutun. "[917]
Nisa Sûresi'ndeki bu ayet mensuh kabul edilmiştir.[918] Nesih haberi Ibn Abbas'a dayanır. Ibn Abbas, İslâm'ın İlk dönemlerinde, günah işleyen hanımlar, söz konusu ayet gereği evlerinde hapiste tutulmuş, Nur Sûresi'ndeki emir gelince bu durum kaldırılmıştır.[919] şeklinde açıklamalarda bulunur. Nur Sûresi'ndeki ayetin anlamına da ise şu noktalara işaret edilmektedir.
"Zina eden kadın ve zina eden erkeğin her birine yüz değnek vurun. Allah'a ve ahiret gününe inananlar iseniz Allah'ın dini (ni uygulama hususujnda sizi, onlara karşı acıma duygusu tut (up engelle) meşin. Mü'minlerden bir grup da onlara yapılan azaba şa-hid olsun."[920]
Vahiy gelince mübarek yüzü değişen, terleyen, zaman zaman kendinden geçen peygambere bir gün yine aynı hal gelmiş, sonra şöyle demiştir. "Benden alın, benden alın, zina eden kadınlara Allah yolu açtı. Bekar erkekle bakire kızlara (zina ederlerse) yüzer değnek, bir yıl da sürgün. Dul erkekle dul kadınlara yüzer değnek ve recm."[921] buyurarak yukarıya aldığımız ayeti açıklamıştır.
Tefsir kaynaklarında incelemeye aldığımız ayetler hakkında geniş açıklamalar yapılmaktadır. Alimlerin genel kanaati Nisa Sûresi'ndeki ayetin mensuh olduğu doğrultusundadır.[922]
Nisa Sûresi'nde yer aİarı ayette üç önemli noktaya işaret edilir.
1) Zina suçu işleyene dört şahit getirilmesi,
2) Hapsedilmesi,
3) Yüce Allah'ın konuyla ilgili yeni bir hükmü göndereceğine işaret etmesi.
Bu maddelere dikkat edilirse, ayetin anlamı daha sonra gelecek bîr hükme işaret etmektedir. ''Allah onlara bir yol açtneaya kadar evlerde tutun" emri, konuyla ilgili hükmün burada işaret edilenden ibaret olmadığını hatırlatmaktadır. Nitekim, daha sonra nazil oian Nur Sûresi'nde konuyla ilgili daha geniş malumat verilmiştir.
Yukarıya aldığımız ayetlerin anlamları karşılaştırıldığında, birinci ayette yer alan ölünceye kadar verilen hapis cezası kaldırılmakta, bunun yerine yeni uygulama getirilmektedir. Böylelikle mensuh kabul edilen, "Allah onlara yeni bir yol açmeaya kadar" ifadesinin cevabı verilmiş olmaktadır. İslâm hukukunda Nur Sûresi'ndeki ayet nazii olduktan sonra yasak edilen suçu işleyenlere ölünceye kadar hapis cezasının verilmediği bilinmektedir. Dolayısıyla, başta Hz. Peygamber olmak üzere, daha sonraki dönemlerde son nazil oian ayetler uygulanmıştır. Buna göre İki ayetin anlamıyla müşterek amel etmek mümkün değildir. Bunlardan birinin mensuh olması gerekmektedir. Yaptığımız incelemede, Nisa Sûresi 15. ayette yer alan hapis cezasının nesh edildiği anlaşılır. Konuyla ilgili kanaatimizi şu şekilde özetlememiz mümkündür.
- Birinci ayette yer alan hapis cezası celdeye dönüşmüştür.
- İki ayet arasında bir zıtlık bulunmaktadır.
- Nisa Sûresi'ndeki ayette daha sonra gelecek hükme işaret edilmektedir.
- Hz. Peygamber'in uygulamaları son nazil olan ayet doğrultusundadır.
- Müfessirler arasındaki baskın görüşe göre ayet mensuhtur. Bununla birlikte, farklı kanaatte olanlar da bulunmaktadır.[923] Birinci ayette hapsin dışında bir ceza verilmez. Diğer ayette ise suçu işleyen kadın ve erkeğe verilecek ceza açıklanır. Hapis ve cezası ile diğer verilen cezalan müşterek uygulama imkanı yoktur. İki hükümden birinin tercih edilmesi gerekmektedir. Buna göre, Nisa Sûresi'ndeki ayette yer alan hapis cezası kaldırılarak, bunun yerine Nur Sûresi'ndeki hükümlerin geçerli hale geldiği anlaşılmaktadır.[924]
[917] Kur'ân-ı Kerim, Nisa, 4/15.
[918] Şafiî, a.g.e., s. 58: Hibetuliah. vrk, 19b.
[919] İbn Kesîr, Tefsir, 1/462; Diğer rivayetler için bkz. Taberî. Tefsir. IV. 293; Alûsî. Tefsir. IV. 235; R. Rıdâ, Menar. IV. 436.
[920] Kur’an-ı Kerim. Nur. 24/2.
[921] Müslim. Hudûcl 14; Ebû Dâvud, Hudûd 23; Tirmizî, Hudûd, 8.
[922] Bkz. Taberi, Tefsir. IV/293-294; Kurtubî. Tefsir. V/S4. İbn Kesir. 1/462; Alûsî. Tefsir. İV/235; Elmablı. Tefsir. 11/1314.
[923] Konuyla ilgili bk. Kurtubî. Tefsir. V/8687; Şah Veliyyullah Dihlevî, el-Fevzu 1-Kebir fî Uaûli't-Tefsir, Trc. M. Sofuoğlu. İst 1980. s. 41-42.
[924] Konuyla ilgili olarak Bkz. Mekkib. Ebî Talip el- Kaysî, a.g.e., s. 213-215- Elmalılı, (Azim Y.Y} 11/530. Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 158-160.