müzzemmil
Mon 19 September 2011, 09:53 pm GMT +0200
Nefs'in İnsan Bedeni" Anlamında Kullanılması
Kur'an-ı Kerim'de, "Nefs" kelimesinin "insanın bedeni" mânâsında kullanılışının en güzel ve açık örnekleri Yusuf (a.s.) kıssasında sunulur. Mısır azizinin karışı, Hz. Yusuf'tan murad almak, yani onun bedeninden yararlanmak istemiş [93] fakat Yusuf (a.s.) ondan kurtulmayı başarmıştır. Azizin karısı, bedeninden yararlanmak istediği Hz. Yusuf'un suçsuz olduğunu sonradan itiraf etmiştir. [94]
Özetini sunduğumuz bu âyet-i kerîmelerde, "Nefs" hep "insan bedeni"ne delâlet etmektedir. Bu âyetlere ilişkin görüş bildiren Osmanlı âlimlerinden Mestcizâde Abdullah Efendi (Y 1148 H.):
"Acaba Mısır azizinin karısı Züleyha, Hz. Yusuf'un yalnızca bedensel güzelliğine bakarak mı ona gönül vermişti? Yoksa Züleyha'nın bu sevdası, Yusuf'un zâtında bulunan faziletli melekeler ve güzel ahlâktan mı doğmuştu?" diye soruyor ve cevabını da yine kendisi şöyle veriyor:
"Züleyha, Hz. Yusuf'un bedeninde gördüğü güzellik nedeniyle kendini tutamamış ve bu sebeple de yüksek mevkiin gereklerinden olan vakar ve temkini bırakarak Hz. Yusuf'un ismet perdesini yırtmaya kalkışmıştır. Mısır hanımları da bu fiilinden dolayı yerdikleri ve ayıpladıkları Züleyha'nın daveti üzerine onun sarayına geldiklerinde, Hz. Yusuf'u görünce onun hoş cisminde gördükleri güzellikten son derece şaşkınlığa düşerek, ellerine aldıkları bıçaklarla meyve soyarken kendi parmaklarını kesmişlerdir." [95]
Kur'an-ı Kerim'in üç ayrı yerinde geçen "Her Nefs ölümü tadacaktır" [96] âyetindeki "Nefs" kelimesinin de beden anlamına geldiğini söyleyenler olmuştur. Örneğin Fahreddin Râzî (Y 606 H./1210 M.) bu ayeti açıklarken:
"Senin nefsin nasıl?" diyen bir kişi; "Senin bedenin nasıl?" demek istemiştir" diyerek, [97] buradaki "Nefs"in, "beden" anlamına geldiğini ifade eder.
Bunların dışında insan bedenine delâlet eden daha başka ayetler de vardır. [98]
Ancak Kur'an'da verilen âhiret hayatına ilişkin tasvirler Nefs'in bakî olduğuna işaret etmektedir. Meselâ yukarıda geçen her Nefs'in mutlaka ölümü tadacağına dâir âyet bile, aslında Nefs'in ölmeyeceğine delâlet etmektedir. Zira Nefs'in ölümü tadması, bedeninin ölümünü hissetmesi, ölen bedeninin acısını çekmesi, bedeninden ayrılması demektir. Tadmak için diri ve duyarlı olmak gerekir. Öyleyse Nefs'in insan bedeni anlamına kullanıldığı Kur'an ayetleri olmakla birlikte, insan bedeninin Kur'an'daki "Nefs" kavramının içeriğine girip, girmediği pek açık değildir. Bu açıdan net olarak Kur'ân-ı Kerîm'de Nefs-beden ayırımından sözetmek mümkün görünmemektedir.[99]
[93] Yusuf: 12/26, 30.
[94] Yusuf: 12/32,51.
[95] Mehmed Ali Aynî, A.g.m., s. 48.
[96] Al-i İmrân: 3/185; Enbiyâ, 21/35; Ankebût, 29/57.
[97] Razî, Esâsü't-Takdîs, s. 123.
[98] Âl-i İmrân: 3/61,145; En'âm, 6/151; İsrâ, 17/33; Bakara, 2/240; Nahl, 16/7; Kehf, 18/6, 28; Kasas, 28/19; Secde, 32/27; Ahzâb, 33/50; Zâriyât, 51/20-21; Hadîd, 57/22.
[99] Ahmet Ögke, Kur'an'da Nefs Kavramı, İnsan Yayınları: 28-29.