sumeyye
Fri 1 April 2011, 04:05 pm GMT +0200
Nefse Kefil Olanın Yapması Gerekenler:
Nefse kefil olanın kefil olduğu kimseyi muhakeme edilebileceği yerde hazır bulundurması ve teslim etmesi gerekir:
Muhakeme edilebileceği bir yerde teslim etmesi gerekir ki, teslimin bir faydası olsun. Bunu yaptığı zaman kefaletten kurtulur: Çünkü taahhüdünü yerine getirmiştir. Alacaklının da maksadı hâsıl olmuştur. Kefil o adamı çölde teslim ederse, kefaletten kurtulamaz. Çölde muhakeme edilemeyeceğine göre, burada teslimin bir faydası olmaz. Köyde teslim etmesi de böyledir: Çünkü orada da hâkim yoktur. Onu şehirde veya bir sokakda teslim ederse, kefaletten kurtulur. Çünkü hâkimin yardımcı larının ve müslümanlann yardımıyla onu mahkemeye götürme imkânı vardır. Bir görüşe göre denildi ki; bu takdirde kefaletten kurtulamaz. Çünkü zamanımızda insanlar onun mahkemeye götürülmesine mâni olarak, haksızdan yana çıkmaktadırlar.
Onu başka bir şehirde teslim etmekle de kefaletten kurtulur:
Çünkü hak sahibi orada onu mahkemeye götürme imkânına sahiptir, imameyn bu takdirde kefaletten kurtulamayacağını söylediler. Çünkü hak sahibinin şâhidleri o şehirde hazır olmayabilirler. Biz şâhidlerin orada hazır olabileceklerini söylüyoruz. Eğer belli bir zamanda teslim şartı koşulmuşsa, kendisinden istendiğinde o zaman içinde orada hazır bulundurması gerekir:
Üzerine aldığı vazifeyi yerine getirmek için hazır bulundurması gerekir. Aksi takdirde hâkim kefili hapseder: Çünkü hakkı menetmesiyle o zâlim olmuştur. Bir görüşe göre denildi ki; hâkim onu ilk defada hapsetmez. Çünkü o zamanda henüz kefilin zulmü ortaya çıkmamıştır. Bu, kendisine kefil olunan şahsın şehirde hazır bulunması halinde söz konusu olan bir hükümdür. Gâib, yani başka bir yerde ise, o zaman hâkim kefile; oraya gidib o adamı getirmesine yetecek kadar bir mühlet tanır.
Zaman geçip, kefil olduğu kimseyi de hazır bulundurmamışsa, hâkim yine onu hapseder: Çünkü hakkı yerine getirmekten imtina etmiştir. Hâkim kefili hapsettikten sonra asıl borçluyu hazır bulundurmaktan âciz olduğunu anlarsa, onu serbest bırakır: Ve onu hapsetmiş olana teslim eder. Hapsetmiş olan dilerse onu takib eder. Ancak bu takdirde kefil kendi şahsının ve çoluk-çocuğunun maişetini temin etmekten âciz kalırsa, hak sahibi onun nefsine kefil olacak bir kimseyi kefil tutup, onu serbest bırakır.
iveiîl, asilin yerini bilmiyorsa, onu getirmesi kendisinden istenmez: Çünkü onu getirmekten âcizdir. Bu ölüm gibi bir durumdur. Ancak ölüm halinde onu getirme acziyeti kesinlik kazandığından dolayı, kefalet ortadan kalkar. Ama burada onun yerini bilip getirebilme ihtimali vardır. Kendisine kefil olunan şahıs irtidad edip, dâr-ı harbe iltihak ederse; hâkim kefilin dâr-ı harbe gidip onu getirme imkânına sahip olduğunu biliyorsa, bu gaybet-i mâlûme gibi olur. Ama kefilin böyle bir imkâna sahip olmadığını biliyorsa, bu gaybet-i meçhule gibi olur. Bu durumda kefalet ortadan kalkmaz. Çünkü irtidad edip dâr-ı harbe kaçanın geri gelmesi mümkündür. Döndüğünde tevbe etmesi istenir. İrtidadmdan sonra kefilin onu, tıpkı gaybet-i mâlumede olduğu gibi, getirip hazır etmesi mümkündür. [7]
[7] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/286-287.