müzzemmil
Mon 19 September 2011, 09:33 pm GMT +0200
Nefs Kaç Tanedir?
Nefs'in yapısını, Felsefe, Kelâm ve Tasavvuf ekollerine göre anahatlarıyla böylece tamtmaya çalıştıktan sonra, Nefs'in bir tane mi yoksa birden fazla mı olduğu konusuna da kısaca değinmemiz gerekiyor. Zira insanoğlunun Mutrnainne, Levvâme, Emmâre, Râzıye, v.b. gibi, birden fazla nefsinin olduğu zaman zaman söylenmiştir. [253]
"Nefs'in Mertebeleri" bölümünde konuya ayrıntılı olarak değinecek olmakla birlikte, burada sadece Nefs'in sayışını belirlemekle yetineceğiz.
Fahreddin Râzî'nin deyimiyle "insan nefsi tek birşeydir. Bu Nefs, gören, işiten, koku alan, tad alan, dokunma özelliği olan nefstir ve aynıyla hayal etmek, düşünmek, hatırlamak, bedeni yönetmek ve ıslah etmek sıfatları vardır." [254]
Yüce Allah, insanoğlunu Emmâre ve Levvâme Nefs ile sınar, Mutmainne Nefs'e ise yardımda bulunur. Aslında Nefs bir tektir. Ancak önce Emmâre, sonra Levvâme, daha sonra da Mutmainne'liğe dönüşerek olgunluğa ve kurtuluşa doğru yol alır. [255]
[253] Bu görüşü ileri sürenler, delil olarak şu ayetleri gösterirler: Mutmainne: Fecr, 89/27; Levvâme: Kıyamet, 75/2; Emmâre: Yusuf: 12/53. Diğer Nefs'ler: Fecr, 89/28; Şems, 91/7-8,
[254] Râzî, en-Nefs ve'r-Rûh, s. 29.
[255] İbn Kayyim, er-Rûh, s. 226; Mehmed Ali Aynî, A.g.m., s. 51. Ahmet Ögke, Kur'an'da Nefs Kavramı, İnsan Yayınları: 56.