sumeyye
Tue 11 September 2012, 04:22 pm GMT +0200
Namaza Aykırı Davranışlar:
Amel-i Kesir ve Amel-i Kaili: [215]
Amel-i Kesîr:
Namaz kılan mükellefin elbisesi ya da başka bir yeriyle veya işle uğraşırken dışardan bakanların namazda olamaz diye kesinlikle hüküm verdikleri davranışlara Amel-i Kesîr, bu türde olmayan ve şüphe uyandıran ufak çaptaki meşguliyetlere Amel-i Kalîl adı verilmektedir. [216] Âmel-i Kesîr sayılan meşguliyetler, namaz kılan biri için namaz işlemlerinden olamaz. Bu sebeple, amel-i kesîr sayılan her türlü hareket ve davranış namazı bozar:
(a) Paltoyu veya pantolonu namaz kılarken amel-i kesir sayılacak şekilde düzeltmeye çalışmak.
(b) Hiçbir özrü yokken, en az üç adım yürümek. Bu yürüyüş, birisinin çarpması sonucunda da olsa namaz bozulur.
(c) Namazda vücudu bir veya arka arkaya iki defa, ya da ayrı rekâtlerde birer ikişer kere kaşımak namazı bozmazsa da, bir rekâtte üç defa arka arkaya kaşınmak namazı bozar. El kaldırmadan yapılan kaşımalar, bir tek defa yapılmış kabul edilir. Şafiî Mezhebine göre, eli üç defa yukarı kaldırıp indirmek veya sağa sola götürüp getirmek namazı bozar.
(d) Amel-i kesîr şeklinde başındakini çıkarıp giymek; tarakla başını taramak,
(e) Namaz kılarken başka birine elle vurmak.
Şafiî Mezhebine göre, amel-i kesîr ardarda üç adım atmak veya yerinden sıçramak gibi hal ve hareketlerdir. Bunlar bir mazeretle yapılınca da namazı bozar.
Caferî Mezhebine göre, namaz ismini ortadan kaldırtacak her türlü mubah fiilin kasten veya unutarak yapılması, namazı bozar.
Amel-i kesîre örnek olmak üzere, namazda yürümenin hükmünü inceleyelim: [217]
a) Bazı hanefi hukukçulara göre, yürümek az veya çok olsa da istihsanen namaz bozulmaz.
b) es-Soğdi’nin hocasından naklettiğine göre, hacı, savaşan ve yolculuğu ibadet olan yolcunun kıbleye doğru yürümesi caizdir.
c) Bazılarına göre, safları veya secde yerini aşmayınca, namaz bozulmaz, aşınca bozulur.
d) Bazılarına göre, ardarda değil, adım adım yürümekle namaz bozulmaz.
e) Bazılarınca, iki saf geçince bozulur; msl. ön safta boşluk görür ve üçüncüden birinciye geçerse bozulur, ikincide bozulmaz.
f) Bazılarınca, yürüme çok olunca namazı bozar.
g) Bazıları ise, özürlü veya özürsüz yürümeye göre hüküm verir; özürsüz yere aralıksızca çok yürüyünce namaz bozulur, aralıklı ve fakat çok, ya da aralıklı veya aralıksız az olur ve kıbleden dönülürse yine namaz bozulur, dönülmezse bozulmaz, mekruh olur.
Yürüme özür sebebiyle olur ve bu sebku’l-hades halinde temizlik için veya salâtu’l-havfte meydana gelirse, -az veya çok olsun- namaz bozulur; kıbleden dönmezse ve yürüme az olursa namaz bozulmaz ve mekruh olmaz, çok ve aralıksız olursa bozulur, aralıklı olursa bozulduğu veya mekruh olduğu görüşleri bulunmaktadır. Kısaca, çok yürümek, özür sebebiyle ve aralıklı olunca namazı mutlak olarak bozmaz ve bu mekruh olmaz.
Amel-i Kalîl:
(a) ÜM’e göre, amel-i kalîl namazı bozmaz, fakat bu mekruhtur.
(b) Maliki Mezhebine göre, namazdan ayrılma şeklindeki amel-i kalîl, kasıtlı olunca namazı bozar; kaşınmak, işaret gibi ufak çaptaki hareketler namazı bozmaz.
[215] Serahsî, age, c. I, s. 194; Kâsânî, BS, c. I, s. 241-242; Cezîrî, Fame, c. I, s. 303-306; Humeynî, age, s. 63.
[216] Amel-i Kesîr için bundan başka tanımlar da yapılmıştır. Bkz. Kâsânî, BS, c. I, s. 241; Cezîrî, Fame, c. I, s. 305; Halebî, Multeka, c. I, s. 120.
[217] İbn Abidin, Raddu'l-Muhtar, c. I, s. 656.