reyyan
Wed 11 July 2012, 10:10 am GMT +0200
MANSUR B. ZÂZÂN
(Ö.129/747)
Muhaddis
(Ö.129/747)
Muhaddis
Ebü'l-Mugîre Mansûr b. Zâzân es-Sekafî el-Vâsıtî. Abdullah b. Ömer (ö. 73/693) henüz hayatta iken doğduğu kaydedilir. Sakif kabilesinden Abdullah b. Akil'in azatlısı olduğu için Sekafî nisbesiyle anılır. Haccâc'ın kapıcısı olan babası ile kardeşi Hâlid sika râvilerdendir (İbn Hibbân, IV, 266; VI, 256). Verkâ adlı oğlunun da râvi olduğu, kardeşi Mugîre b. Zâzân'ın oğlu Ebû Âmir Sürür ile kız kardeşinin oğlu Müstelim b. Saîd el-Vâsıtî'nin hadis rivayet ettiği bilinmektedir. Hasan-ı Basrî, İbn Şîrîn, Muâviye b. Kurre, Atâ b. Ebû Rebâh, Amr b. Dînâr, Nâfi' ve Katâde b. Diâme'den hadis rivayet etti. Enes b. Mâlik ve Nâfi'den yaptığı rivayetlerin mürsel olduğu belirtilmektedir. Kendisinden Şu'be b. Haccâc, Ebû Avâne el-Vâsıtî, Hüşeym b. Beşîr, hadis hafızı Cerîr b. Hâzim el-Ezdî, Halef b. Halîfe el-Eşcaî, yeğeni Sürür b. Mugîre gibi muhaddisler rivayette bulundular. Hem ilim hem zühd hayatı bakımından Vâsıt'ın üstadı kabul edilir. Hayatının son yıllarına doğru Vâsıt'a 9 fersah mesafedeki Mübârek'e yerleşti. Vaktinin çoğunu namaz ve zikirle geçirdiği için öğrencileri ondan ancak yatsı namazından sonra hadis yazma imkânı bulabilirlerdi. Mansûr'un vefat ettiği yıl hafıza kaybına uğradığı anlaşılmaktadır (Buhârî, et-Târîhu's-sağir, II, 30). Âlimlerin çoğu onun 129'da (747) öldüğünü kabul etmektedir. 127(745), 128 (746), veba salgınının olduğu 131 (748-49) yılında öldüğü de söylenmektedir. Çok kalabalık bir cemaatin katıldığı cenazesinde hıristiyan, Mecûsî ve yahudilerin de bulunduğu belirtilmektedir. Zehebî onun Vâsıftaki kabrinin ziyaret edildiğini kaydeder (A'lâmü'n-nûbelâ'.V, 442).
Sika bir râvi olan Mansûr'un 400 hadis rivayet ettiği, rivayetlerinin Kütüb-i Sitte'de bulunduğu bilinmektedir. Bu rivayetlerin büyük çoğunluğu talebesi Hüşeym b. Beşîr yoluyla gelmektedir. Onun dünyaya değer vermediği, ibadete düşkün olduğu, Kur'an'ı sık sık hatmettiği ifade edilmektedir. Mansûr'un talebesi Hüşeym hocasının çok ibadet ettiğini anlatırken, "Ölüm meleği kapıda bekliyor deseler daha fazla ibadet edemezdi" der. Nesâî'nin Mansûr'un rivayetlerini Müsnedü Mansûr b. Zâzân adlı bir eserde topladığı kaydedilmektedir (Süyûtî, II, 364).
(T.D.V.İslam Ans. 28/13)