hafiza aise
Mon 21 March 2011, 03:15 pm GMT +0200
2. Malın Üçte Birini Vasiyet Etmek
211. Sa'd b. Ebi Vakkâs (r.a)tan rivayet edilmiştir:
Veda haccı yılı hastalığımın artması üzerine, Resulullah (s.a.v) beni ziyarete gelmişti. Ona:
Ey Allah'ın resulü! Gördüğün gibi, hastalığım çok şiddetlendi. Ben mal sahibiyim. Bir kızımdan başka da mirasçım yok. Malımın üçte ikisini sadaka (olarak) verebilir miyim?' dedim. Resulullah (s.a.v):
Hayır, (veremezsin)' buyurdu. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! (Malımın) yarısını (sadaka olarak verebirlir miyim)?1 dedim. Resulullah (s.a.v):
Hayır (veremezsin)' buyurdu. Sa'd:
Üçte birini (verebilir miyim)?' dedim. Daha sonra Resulullah (s.a.v):
Üçte biri (olur), (aslında) üçte biri (de sadaka olarak vermeye) çok yada büyüktür. Mirasçılarını zengin bırakman, onları, insanlara el açar bir halde bırakmandan daha harlıdır. Allah'ın rızasını kazanmak için vereceğin her nafaka, hatta hanımının ağzına koyduğun her lokma bile sevap kazanmana vesile olur' buyurdu. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Ben arkadaşlarım (in hicretin)den geri mi kalacağım?' dedim. Resulullah (s.a.v):
Doğrusu sen (hayatta) kalıp Allah rızası için (salih) amel(ler) işlersen, bununla ancak yüksekliğin ve derecen artmış olur. Hatta (hicretten) geri kalmakla (bazı) insanlar (=Müslümanlar) senden yararlanır, diğer bir kısmı (müşrikler) de senden zarar görür.
(Daha sonra da:) Allah im! Sahabilerimin hicretini tamamla, onları ökçeleri üzerinde (şirke ve küfre) geri döndürme!' buyurdu.
Fakat hali üzüntülü olan Sa'd b. Havledir.[57] Mekke'de ölmesinden dolayı, Resulullah (s.a.v), Sa'd b. Havle hakkında mersiye söyledi.[58]
Konu ile ilgili bu anlamda bir rivayet nakledilmiş. Fakat (hadisin ravisi,) Resulullah {s.a.v)'in, Sa'd b. Havle ile ilgili sözünü zikretmeyip sadece şu sözünü nakletm iştir:
Sa'd, kendisinden hicret ettiği bir yerde ölmekten [59] çekiniyordu.[60] Bu hadisfin bu şekildeki metinlerin)!, Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Buhârî'nin bir rivayetinde, Hastalandım. Resulullah (s.a.v), beni ziyarete geldi" ifadesi yer alıp bu hadis kısa bir şekilde nakle-dilmiştir. Bu rivayetin içerisinde, Üçte biri (olur), (aslında) üçte biri (de sadaka olarak vermeye) çok" ibaresi geçmektedir.[61]
Müslim ise, bu hadisin benzerini, bir çok yoldan nakletmiştir. Bu rivayetlerden birisi şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), Mekke'de, Sa'd'ı ziyaret için yanma girmişti. Derken Sa'd ağladı. Peygamber (s.a.v);
Niçin ağlıyorsun?' diye sordu. Sa'd:
Kendisinden hicret ettiğim bir yerde, Sa'd b. Havi en in öldüğü gibi ölmekten korktum' cevabını verdi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) üç defa:
Allahım! Sa'd'a şifa ver! Allahım! Sa'd'a şifa ver!' diye dua etti. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Benim çok malım var. Fakat bana yalnızca kızım mirasçı oluyor.2222 Bütün malımı vasiyet edeyim mi?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Üçte ikisini (vereyim mi?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Yarısını (vereyim mi)?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Üçte birini (vereyim mi)?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Üçte biri olur. (Aslında) üçte biri de (sadaka olarak vermeye) çok. Malından verdiğin sadaka, sadakadır. Fakat ailene verdiğin nafaka da bir sadakadır. Hatta hanımının senin malından yediği miktar bile bir sadakadır. Şüphesiz ki aileni hayrla (bir rivayette: yada maişetle) bırakman, onları, insanlara el açar bir vaziyette bırakmandan daha hayrlıdır1 buyurup eliyle işarette bulundu.
Ebu Dâvud ile Nesâî, birinci rivayeti nakletmiştir. Tirmizî'nin konu ile ilgili rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), ben hasta iken ziyaretime gelmişti. (Bana:)
Vasiyet ettin mi?' diye sordu. Ben de:
Evet (ettim)' dedim. Resulullah (s.a.v):
Ne kadarını (vasiyet ettin)?' buyurdu. Ben de:
Bütün malımı Allah yolunda (sadaka olarak verilemesi için vasiyette bunundum)' dedim. Resulullah (s.a.v):
Çocuklarına ne kadarını bıraktın?' buyurdu. Ben de:
Onlar, iyilikle birlikte zenginlik içindedirler' dedim.
Sa'd der ki: Resulullah {s.a.v) İle münakaşaya giriştim. Nihayet Resulullah (s.a.v):
Üçte biri vasiyet et. (Aslında) üçte biri de (sadaka olarak vermeye) çok' buyurdu. [62]
Tirmizî der ki: "Resulullah (s.a.v)'den, (bazen) büyük" ifadesi rivayet edilmiştir.[63]
Yine Tirmizî'nin ve Nesâî'nin konu ile ilgili bir rivayeti şu şekildedir:
(Mekke'de) ağır bir şekilde hastalandım. Bu hastalık yüzünden ölümle karşı karşıya geldim. Derken (günün birinde) Resulullah {s.a.v), beni ziyarete geldi, (Ona:)
Ey Allah'ın resulü! Benim çok malım var. Bir kızımdan başka da mirasçım yok. Şimdi bütün malımı (Allah yolunda) vcasiyet edebîlj, miyim?' dedi. Resulullah (s.a.v):
Hayır (olmaz)' buyurdu. Sa'd:
Malınım üçte ikisini (vasiyet edeyim mi)?' dedi......ve hadisi anlarrı.[64]
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili bir rivayeti şu şekildedir:
Sa'd, Mekke'de (hasta yatar) iken, Peygamber (s.a.v) onu ziyarete geldi] Sa'd, vaktiyle hicret ettiği bu yerde ölmek istemiyordu. Peygamber {s.a.v) (ona):
Allah, Sa'd b. Afra'ya [65] rahmet etsin yada Allah, Sa'd b. Afrayaİ yardım eylesin' diye dua ediyordu.
Sa'd b. Afra'nın, bir tek kızı vardı. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Bütün malımı vasiyet edebilir miyim?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır, (olmaz)1 buyurdu. Sa'd:
(Malımın) yarısını (vasiyet edeyim mi)?' dedim. Peygamber (s.a.v):
Hayır, (olmaz)' buyurdu. Sa'd:
(Malımın) üçte birini (vasiyet edeyim mi)?' dedim. Peygamber (s.a.v):
Üçte biri (olur). (Aslında) üçte bir de çok Fakat zengin bırakman, onlar, insanlarınilinde kilere daha hayrhdır1 buyurdu.[66] muhtaç bırakmandan
[57] Sa'd b. Havle, Sa'd b. Ebi Vakkas'ın babasıdır. Mekke'ye Medine'ye hicret edip Bedir ve diğer bazı gazvelere katılmıştır. Veda haccında ölmüştür.
Sa'd b. Ebi Vakkas, Mekke'deki hastalık günlerinde babasının vefatı üzerine, kendi hayatından da ümit keserek vasiyet etmeye kalkışmıştır. Sa'd b. Ebi Vakkas, veda haccmdan sonra 45 yada 48 sene daha yaşamıştır, (ç)
[58] Buhârî, İman 41, Cenâiz 37, Vesâyâ 2; Müslim, Vasiyet 5-9 (1628); Ebu Dâvud, Vesâyâ 2 (2864); Tirmizî, Cenâiz 6 (975); Nesâî, Vesâyâ 3; İbn Mâce, Vesâyâ 5 (2708); Ahmed b. Hanbel, 1/172
[59] Sa'd b. Ebi Vakkâs, Mekke'den Medine'ye hicret eden muhacirlerdendi. Veda haccı sırasında Mekke'ye gelmişti. Burada hastalanmıştı. Hastalığı sebebiyle Mekke'de kalmak zorunda olduğundan, hicretinin bozulup bozulmayacağı endişesini taşıyordu, (ç)
[60] Müslim, Vasiyet 5 (1628)
[61] Buhârî, Vesâyâ 3
[62] Tirmizî, Cenâiz 6 (975)
[63] Tirmizî, Cenâiz 6 (975)
[64] Tirmizî, Vesâyâ 1 (2116); Nesâî, Vesâyâ 3
[65] Afra, Sa'd b. Ebi Vakkâs'ın annesinin adıdır, (ç)
[66] Nesâî, Vesâyâ 3
211. Sa'd b. Ebi Vakkâs (r.a)tan rivayet edilmiştir:
Veda haccı yılı hastalığımın artması üzerine, Resulullah (s.a.v) beni ziyarete gelmişti. Ona:
Ey Allah'ın resulü! Gördüğün gibi, hastalığım çok şiddetlendi. Ben mal sahibiyim. Bir kızımdan başka da mirasçım yok. Malımın üçte ikisini sadaka (olarak) verebilir miyim?' dedim. Resulullah (s.a.v):
Hayır, (veremezsin)' buyurdu. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! (Malımın) yarısını (sadaka olarak verebirlir miyim)?1 dedim. Resulullah (s.a.v):
Hayır (veremezsin)' buyurdu. Sa'd:
Üçte birini (verebilir miyim)?' dedim. Daha sonra Resulullah (s.a.v):
Üçte biri (olur), (aslında) üçte biri (de sadaka olarak vermeye) çok yada büyüktür. Mirasçılarını zengin bırakman, onları, insanlara el açar bir halde bırakmandan daha harlıdır. Allah'ın rızasını kazanmak için vereceğin her nafaka, hatta hanımının ağzına koyduğun her lokma bile sevap kazanmana vesile olur' buyurdu. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Ben arkadaşlarım (in hicretin)den geri mi kalacağım?' dedim. Resulullah (s.a.v):
Doğrusu sen (hayatta) kalıp Allah rızası için (salih) amel(ler) işlersen, bununla ancak yüksekliğin ve derecen artmış olur. Hatta (hicretten) geri kalmakla (bazı) insanlar (=Müslümanlar) senden yararlanır, diğer bir kısmı (müşrikler) de senden zarar görür.
(Daha sonra da:) Allah im! Sahabilerimin hicretini tamamla, onları ökçeleri üzerinde (şirke ve küfre) geri döndürme!' buyurdu.
Fakat hali üzüntülü olan Sa'd b. Havledir.[57] Mekke'de ölmesinden dolayı, Resulullah (s.a.v), Sa'd b. Havle hakkında mersiye söyledi.[58]
Konu ile ilgili bu anlamda bir rivayet nakledilmiş. Fakat (hadisin ravisi,) Resulullah {s.a.v)'in, Sa'd b. Havle ile ilgili sözünü zikretmeyip sadece şu sözünü nakletm iştir:
Sa'd, kendisinden hicret ettiği bir yerde ölmekten [59] çekiniyordu.[60] Bu hadisfin bu şekildeki metinlerin)!, Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir. Buhârî'nin bir rivayetinde, Hastalandım. Resulullah (s.a.v), beni ziyarete geldi" ifadesi yer alıp bu hadis kısa bir şekilde nakle-dilmiştir. Bu rivayetin içerisinde, Üçte biri (olur), (aslında) üçte biri (de sadaka olarak vermeye) çok" ibaresi geçmektedir.[61]
Müslim ise, bu hadisin benzerini, bir çok yoldan nakletmiştir. Bu rivayetlerden birisi şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), Mekke'de, Sa'd'ı ziyaret için yanma girmişti. Derken Sa'd ağladı. Peygamber (s.a.v);
Niçin ağlıyorsun?' diye sordu. Sa'd:
Kendisinden hicret ettiğim bir yerde, Sa'd b. Havi en in öldüğü gibi ölmekten korktum' cevabını verdi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) üç defa:
Allahım! Sa'd'a şifa ver! Allahım! Sa'd'a şifa ver!' diye dua etti. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Benim çok malım var. Fakat bana yalnızca kızım mirasçı oluyor.2222 Bütün malımı vasiyet edeyim mi?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Üçte ikisini (vereyim mi?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Yarısını (vereyim mi)?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır' diye cevap verdi. Sa'd:
Üçte birini (vereyim mi)?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Üçte biri olur. (Aslında) üçte biri de (sadaka olarak vermeye) çok. Malından verdiğin sadaka, sadakadır. Fakat ailene verdiğin nafaka da bir sadakadır. Hatta hanımının senin malından yediği miktar bile bir sadakadır. Şüphesiz ki aileni hayrla (bir rivayette: yada maişetle) bırakman, onları, insanlara el açar bir vaziyette bırakmandan daha hayrlıdır1 buyurup eliyle işarette bulundu.
Ebu Dâvud ile Nesâî, birinci rivayeti nakletmiştir. Tirmizî'nin konu ile ilgili rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), ben hasta iken ziyaretime gelmişti. (Bana:)
Vasiyet ettin mi?' diye sordu. Ben de:
Evet (ettim)' dedim. Resulullah (s.a.v):
Ne kadarını (vasiyet ettin)?' buyurdu. Ben de:
Bütün malımı Allah yolunda (sadaka olarak verilemesi için vasiyette bunundum)' dedim. Resulullah (s.a.v):
Çocuklarına ne kadarını bıraktın?' buyurdu. Ben de:
Onlar, iyilikle birlikte zenginlik içindedirler' dedim.
Sa'd der ki: Resulullah {s.a.v) İle münakaşaya giriştim. Nihayet Resulullah (s.a.v):
Üçte biri vasiyet et. (Aslında) üçte biri de (sadaka olarak vermeye) çok' buyurdu. [62]
Tirmizî der ki: "Resulullah (s.a.v)'den, (bazen) büyük" ifadesi rivayet edilmiştir.[63]
Yine Tirmizî'nin ve Nesâî'nin konu ile ilgili bir rivayeti şu şekildedir:
(Mekke'de) ağır bir şekilde hastalandım. Bu hastalık yüzünden ölümle karşı karşıya geldim. Derken (günün birinde) Resulullah {s.a.v), beni ziyarete geldi, (Ona:)
Ey Allah'ın resulü! Benim çok malım var. Bir kızımdan başka da mirasçım yok. Şimdi bütün malımı (Allah yolunda) vcasiyet edebîlj, miyim?' dedi. Resulullah (s.a.v):
Hayır (olmaz)' buyurdu. Sa'd:
Malınım üçte ikisini (vasiyet edeyim mi)?' dedi......ve hadisi anlarrı.[64]
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili bir rivayeti şu şekildedir:
Sa'd, Mekke'de (hasta yatar) iken, Peygamber (s.a.v) onu ziyarete geldi] Sa'd, vaktiyle hicret ettiği bu yerde ölmek istemiyordu. Peygamber {s.a.v) (ona):
Allah, Sa'd b. Afra'ya [65] rahmet etsin yada Allah, Sa'd b. Afrayaİ yardım eylesin' diye dua ediyordu.
Sa'd b. Afra'nın, bir tek kızı vardı. Sa'd:
Ey Allah'ın resulü! Bütün malımı vasiyet edebilir miyim?' diye sordu. Peygamber (s.a.v):
Hayır, (olmaz)1 buyurdu. Sa'd:
(Malımın) yarısını (vasiyet edeyim mi)?' dedim. Peygamber (s.a.v):
Hayır, (olmaz)' buyurdu. Sa'd:
(Malımın) üçte birini (vasiyet edeyim mi)?' dedim. Peygamber (s.a.v):
Üçte biri (olur). (Aslında) üçte bir de çok Fakat zengin bırakman, onlar, insanlarınilinde kilere daha hayrhdır1 buyurdu.[66] muhtaç bırakmandan
[57] Sa'd b. Havle, Sa'd b. Ebi Vakkas'ın babasıdır. Mekke'ye Medine'ye hicret edip Bedir ve diğer bazı gazvelere katılmıştır. Veda haccında ölmüştür.
Sa'd b. Ebi Vakkas, Mekke'deki hastalık günlerinde babasının vefatı üzerine, kendi hayatından da ümit keserek vasiyet etmeye kalkışmıştır. Sa'd b. Ebi Vakkas, veda haccmdan sonra 45 yada 48 sene daha yaşamıştır, (ç)
[58] Buhârî, İman 41, Cenâiz 37, Vesâyâ 2; Müslim, Vasiyet 5-9 (1628); Ebu Dâvud, Vesâyâ 2 (2864); Tirmizî, Cenâiz 6 (975); Nesâî, Vesâyâ 3; İbn Mâce, Vesâyâ 5 (2708); Ahmed b. Hanbel, 1/172
[59] Sa'd b. Ebi Vakkâs, Mekke'den Medine'ye hicret eden muhacirlerdendi. Veda haccı sırasında Mekke'ye gelmişti. Burada hastalanmıştı. Hastalığı sebebiyle Mekke'de kalmak zorunda olduğundan, hicretinin bozulup bozulmayacağı endişesini taşıyordu, (ç)
[60] Müslim, Vasiyet 5 (1628)
[61] Buhârî, Vesâyâ 3
[62] Tirmizî, Cenâiz 6 (975)
[63] Tirmizî, Cenâiz 6 (975)
[64] Tirmizî, Vesâyâ 1 (2116); Nesâî, Vesâyâ 3
[65] Afra, Sa'd b. Ebi Vakkâs'ın annesinin adıdır, (ç)
[66] Nesâî, Vesâyâ 3