sumeyye
Thu 24 February 2011, 12:39 pm GMT +0200
Mâlikî Mezhebi
İmam Malik bin Enes tarafından sistemleştirilen ehl-i sünnet fıkıh mezheplerinden birisidir.
Bütün ehl-i sünnet mezhepleri gibi, dinî bir mesele hakkında önce Kur'an'a, daha sonra sünnete bakılır. Bunlarda bir hüküm bulunmazsa, icma ve kıyasa başvurulur. Fakat Mâlikî Mezhebi, Hanefî Mezhebi kadar kıyasa önem vermez. Buna karşılık Medine halkının ameline büyük değer verir. Zira, bu amelin bir hadise dayanma ihtimali vardır. Bunun yanında, Medine halkının tatbikatıyla desteklenmeyen bazı hadislerle amel edilmez. Ayrıca Mesalih-i Mürsele adı verilen kamu yararı ve maslahatını ön planda tutan bir delil de kullanılır.
Mâlikî Mezhebinin beşiği, Medine'dir. Hicaz ve Yemen'in bazı mıntıkalarına yayılışı da buradan olmuştur. Basra'da bir ara hakim olan Mâlikî Mezhebi, daha sonra Şafiî Mezhebiyle bölgeyi paylaşmıştır. Bağdad'da bir ara hakim durumda olan Mâlikî Mezhebi, daha sonra yerini başka mezheplere bırakmıştır. Doğuda Horasan, Kazvin ve Faris bölgelerinde Abdullah bin Mübarek vb. vasıtasıyla yayılan Mâlikî Mezhebi zamanla bu bölgeleri Hanefî, Şafiî ve hatta bilhassa Faris'te Zahirî mezhebine bırakmıştı. Medine'den sonra Mâlikî mezhebi, Suriye'ye de girmiş, buraya önce Evzaî Mezhebi hakim olduktan sonra, bu ikisi yerlerini başka mezheplere bırakmışlardır. Medine'den sonra Mâiikî Mezhebinin yayıldığı ilk bölge Mısır olmuş, İmam Şafiî Mısır'a gelince yerini onun mezhebine bırakmıştır. Kuzey Afrika'nın doğu ve batısında önceleri Hanefî ve kısmen de Şafiî Mezhebi yaygınken, önde Selen bazı malikî fukahasının gayretleriyle bu bölgelere Mâlikî mezhebi hakim olmuştur. Endülüs'te fetihten sonra önceleri Evzaî mezhebi benimsenmişti. Daha sonra İmam Malik'in talebeleri vasıtasıyla buralara yayılmaya başlayan Mâlikî Mezhebi, Melik Hişam bin Abdurrahman bu mezhebi kabul edip fetva ve kazanın bu mezhebe göre verileceğini kararlaştırmış, artık diğer mezhepler burada tutunma imkanı bulamamıştır.
Günümüzde Libya, Trablus, Tunus, Cezayir, Fas, Merakeş, Sudan, Afrika sahilleri çoğunlukla Mâlikî Mezhebine mensuptur. Irak, Suriye, Hicaz ve yukarı Mısır'da da malikîler bulunmaktadır. Zira, bu bölgelerin halkı, Medine'ye gelip gidenlerle bu mezhebi öğrendiler. Irak'ta bulunan diğer müctehidlerin usul ve mezheplerini bilmiyorlardı. Onun için Mâlikî Mezhebi buralarda kolaylıkla yayılma imkanı buldu.