sumeyye
Wed 22 August 2012, 01:27 pm GMT +0200
Madenler Arasında Ayırım Yapanlar:
I. Katılık-Sıvılık Yönünden Madenler:
I. Katılık-Sıvılık Yönünden Madenler:
Hanefî hukukçular, madenleri iki kategoriye ayırır ve zekâta tâbi olmasını da bu sınıflamaya göre açıklar: [893]
1) Katı Madenler:
a) Sert Olup Ateşte Eriyen ve Kalıp Hale Gelebilenler: Bu tür madenlere altın, gümüş, bakır, kalay, nikel, kurşun, demir vb. ile aslında sıvı olup bu kategoride ele alınan cıva birer örnektir; ancak Ebu Yusuf ve Tahâvî cıvanın bu kategoride ele alınmasını uygun görmezler. Hanefî Mezhebine göre, sadece bu çeşit madenler zekâta tâbidir. Hanefi hukukçular bu görüşü, “sert olup ateşte eriyen ve kalıp hale gelebilen” illetiyle (gerekçesiyle), altın ve gümüşe kıyas ederek çıkarırlar. İlk görüşlerinde Ebu Hanife'ye göre cıva zekâta tâbi değilken, Ebu Yusuf’a göre tâbi iken, son görüşlerinde Ebu Hanife ve ona katılan Muhammed'e göre cıva zekâta tâbidir, Ebu Yusuf ve Tahâvî'ye göre tâbi değildir.
b) Sert Olup Ateşte Erimeyen ve Sıvı Hale Gelmeyen Madenler: Kireç, alçı taşı, yakut, zümrüt, elmas vb. madenler bu türe örnektir. Bu çeşit madenler, zekâta tâbi değildir. Bütünü, toprak sahibine, sahibi yoksa bulana ait olur. Bu sebeple, devlet toprakları içinde bulunan bu gibi madenler, devlete ait olur.
2) Sıvı Madenler: Bunlara petrol, su, neft, zift vb. madenler örnektir. Sıvı madenlerden -suya katılmaları, suyun ise müslü-manlar arasında ortak olması dolayısıyla- zekât ödenmez, tümü bulana kalır.
Şu halde, Hanefî Mezhebine göre, altın ve gümüş gibi ısı ile eritilip şekillendirilen diğer madenler onlara kıyasla zekâta tâbidir, bunlar dışında kalan katı ve sıvı madenler zekât dışıdır.
[893] Bilmen, HFK, c. IV, s. 102-103; Cezîrî, Fame, c. I, s. 612; Kardavî, FZ, c. I, s. 438; Kâsânî, BS, c. II, s. 67-68; Merginani, age., c. I, s. 109; Serahsî, Mebsut, c. II, s. 213; Şeybanî, Asi, c. II, s. 113-114; Tahâvî, Muhtasar, S. 49.