sumeyye
Thu 31 March 2011, 12:47 pm GMT +0200
Lakît Üzerinde Nesep İddiası:
Bir kimse çıkıp da, bu çocuğun kendi çocuğu olduğunu iddia ederse, nesebi ondan sabit olur: Bunda esasen o küçük çocuğun yaran vardır. Zira insanlar nesepleriyle şereflenir, nesebsizlikle de kötülenir ve utanç duyarlar. Nesebi sabit olunca, iddia sahibi onu yanına alır. Sokakda bulup kaldıran da elini onun üzerinden çeker, üzerinde bir hakkı kalmaz.
İki kişi birden bu çocuğun kendilerine âit olduğunu iddia ederlerse; aralannda öncelik olmadığı için, bunlardan birinin, çocuğun vücudunda bir alâmet bulunduğunu söylemesi hâriç, nesebi her ikisinden de sabit olur: Alâmet bulunduğunu söyleyen, zahir halin de şehâdetiyle ve dâvada önce bulunduğundan dolayı, diğerine nisbetle öncelikli olur. Çünkü lakîtin nesebi, diğerinin karşı çıkmayacağı bir zamanda kendisinden sabit olmuştur. Ancak bu alâmete karşı diğeri aksi yönde bir beyyıne getirirse, beyyine daha kuvvetli olduğu için, çocuğun nesebi ondan sabit olur.
Çocuğun nesebini iddia eden hür ve müslüman kişi, köle ve zımmîden daha önceliklidir: Bunun mânası şudur: Biri hür, diğeri köle veya biri müslüman diğeri zımmî iki kişi çıkıp, bu çocuğun kendilerimi] çocuğu olduğunu iddia ederlerse; hür köleye, müslüman da zımmîye nisbetle öncelikli olur. Çünkü bunlara öncelik tanımak, çocuk için daha faydalı olur. Bu bakımdan bir köle onun kendi çocuğu olduğunu iddia ederse, çocuk onundur: Çünkü nesebin sabit olması onun için daha faydalıdır ve hürdür. Bunun sebebini daha evvel açıklamıştık. Babasının köle olması, bu çocuğun da köle olmasını gerektirmez. Çünkü erkek köle, hür bir kadınla evlenebilir.
Bir zımmî onun kendi çocuğu olduğunu iddia ederse, çocuk onundur: Bunun sebebini daha evvel açıklamıştık. Ve müslümandır:
Çünkü bulunduğu diyar sebebiyle onun müslümanlığı sabit olmuştur. Müslümanlığını yok saymak, ona zarar vermektedir. Babasının kâfir olması, çocuğun da mutlaka kâfir olmasını gerektirmez. Zira anasının müslüman olması muhtemeldir. Şu kadar var ki, zımmî çocuğu kilisede, havrada veya onlara âit bir köyde bulmuşsa, o zaman çocuk zımmî olur: Zira açıkça bilindiği gibi, müslümanlann çocuklan zımmîlere âit yerlerde bulunmazlar. Onların çocuklan da, müslümanlara âit yerlerde bulunmazlar. Zâhirü'r-rivâyede anlatıldığına göre; bulan değil de, çocuğun bulunduğu yer nazar-ı itibara alınır. Müslüman bir kimse dâr-ı harpde bir çocuk bulursa, bu çocuk müslüman sayılmaz.
Ebû Süleyman'ın İmam Muhammed'den rivayet ettiği bir görüşe göre; çocuğun bulunduğu yer değil de, onu bulan kişi nazar-ı itibara alınır. Çünkü onu bulup kaldıran el, bulunduğu yerden daha kuvvetlidir. Başka bir rivayette anlatılan görüşe göre; küçük çocuğun durumu nazar-ı itibara alınarak, müslümanlığı esas alınır.
Bir kimse çıkıp da çocuğun kendi kölesi olduğunu iddia ederse,
bu; temel prensibe uyularak beyyinesiz kabul edilmez. Çocuğun bulûğa ermeden evvel kendi köleliğine dâir ikran kabul edilmez. Bulûğa erdikten sonra şehâdetinin kabul edilmesi, kendisine zina isnadında bulunana iftira haddinin tatbiki gibi hürlere has hükümler ona tatbik edilmişse, böyle bir ikrarda bulunması sahih olmaz. Ama hürlere has hükümler ona tatbik edilmezden evvel böyle bir ikrarda bulunması sahih olur.
Sokağa atılmış bir çocuğu müslüman bir kimse bulup aldıktan sonra bir hıristiyan çıkıp; 'bu benim çocuğumdur' derse, -evvelce açıkladığımız sebeplerden dolayı- çocuk onundur ve müslümandır. Eğer üzerinde haç veya zünnar gibi hıristiyanlara âit kılık-kıyafetler varsa, o çocuk hıristiyandır. Zira açıkça anlaşılır ki, o çocuk bir hıristiyanm yatağında doğmuştur. (Bu durumda) bulunduğu yer nazar-ı itibara alınmaz. [8]
[8] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/362-364.