sidretül münteha
Tue 28 June 2011, 02:26 pm GMT +0200
Lâ ... İlâ:
Biri olumsuzluk; diğeri -e, -a manasına iki edattır. Hadis Usulü ilminde hadis yazma kaideleri arasında yanlışlıkla fazladan yazılan kelime veya cümleleri işaretlemek için kullanılan işaretlerdendir. Lâ, yanlış yazılan kısmın başına; ilâ, bittiği yere konur.
Aynı harfler, arasındaki ibarenin bir nüshada bulunup diğerinde bulunmadığına işaret etmekte de kullanılmıştır.
Yanlışlıkla fazladan yazılan kısmı işaretlemek üzere min... ilâ işaretini kullananlar da olmuştur.
Lâ Şey':
“Bir şey değil; bir işe yaramaz” manasına bir tabir olup cerh lafızlarındandır.
Fazlaca kullanılmayan bir cerh lafzı olduğundan derecesi kesinlikle tayin edilmiş değildir. Bununla birlikte bazı alimler üçüncü derece cerh lafızlarından olduğunu söylemişlerdir. Bu hükümle cerhedilen ravi metruk sayılır. Hadisi terkedilir.
Lâ Tehillu Kitâbetü Hadîsihî:
“Hadisinin yazılması helâl değildir” manasına, bazı âlimlerce kullanılmış cerh lafızlarındandır. Çok kullanılmadığından kesin derecesi belli değildir. es-Sehâvî'ye göre lâ şey lafzıyla aynı mertebededir.
La Tehillu'r-Rivâye Anhu:
“Ondan rivayet helal olmaz” demektir. Bazı âlimlere göre lâ tehillu kitâbetu hadîsihî lafzı gibidir ve lâ şey lafzıyla aynı mertebede cerhe delâlet eder.
La Yesbut:
“Sabit değildir” demek olup bir rivayetin Hz. Peygamber (s.a.s)'e ait olduğu sabit olmamıştır manasına mevzu olduğunu belirtir.
Aynı manada ve yerde lem yesbut ve leyse bi-sâbit tabirleri de kullanılmıştır.
Lâ Yesbut Fıhı Şey:
“Konuya dair hiçbir şey sabit olmamıştır” manasınadır. Mevzu hadisler veya zayıf ravilerle ilgili kaynak eserlerde bir rivayetin hükmünü bildirdikten sonra o rivayetin ait olduğu konuda Hz. Peygamber (s.a.s)'den hiçbir hadisin sabit olmadığını belirtmek üzere kullanılmıştır.
Lâ Yesıhhu:
Sahih değildir demektir. Terim olarak hadisin zayıf veya mevzu olduğunu ifade etmekte kullanılmıştır. Zayıf raviler (du'afâ) ve mevzu hadislerle ilgili kaynaklarda kullanılmışsa bu takdirde rivayetin mevzu olduğunu gösterir. Ahkâm hadislerine alt bir kaynakta kullanıldığı zaman rivayetin terim manasıyla sahih derecesinde olmadığını ifade eder.
Aynı yerde, aynı manaya gelen lem yesıhh ve leyse bi's-sahîh tabirleri de kullanılmıştır.
Lâ Yuhteccu Bihî:
“Onunla ihticac edilmez” manasına üçüncü derece cerhe delâlet eden lafızlardandır. Kaide olarak üçüncü dereceden bir lafızla cerhedilen râvinin hadisleriyle ihticac edilemezse de büsbütünü yabana da atılmaz. Hadisleri itibar için yazılır.
Lâ Yuktebu Hadîsuhû:
“Hadisi yazılmaz” manasıyla bazı alimlerce ravilerin cerhinde kullanılan lafızlardandır. Sehâvi’ye göre lâ şey lafzı gibidir.
Lâ Yu'lemu Men Ahrecehu Ve La İsnaduhu:
Bk. Lâ Arifuhu.
Lâ Yu’rafu Lehu Aslun:
Bk. Lâ Aslelehu.
Lâ Yusâvî Şey'en:
Bk. Leyse Bi-Şey'in.
Lâ Yus'elu An Mislihî:
Bk. Lâ Yus'elu Anhu.
Lâ Yus'elu Anhu:
“O, sorulmaz” manasınadır. Aralarında Sehâvî'nin de bulunduğu kimi alimlere göre ta'dîl lafızlarındandır. İkinci mertebe tadıl lafızları arasında yer alır. Hükmü, o mertebe lafızlarının hükmü gibidir.
Aynı manada lâ yus'elu an mislihî (onun gibisi sorulmaz) ta'dil lafzı da kullanılmıştır.
Lâ Yutâbâ' Alâ Hadîsihî:
Hadisinin mutâbi'i yoktur demek olup bir ravinin rivayet ettiği herhangi bir hadisin başka raviler tarafından rivayet edilmemiş olduğunu gösteren tabirlerdendir. Lem yutâba’ aleyhi de aynı yer ve manada kullanılmıştır.
Lâ Yu'teberu Bihi:
Bk. Lâ yuteberubi-hadisihi.
Yu'teberu Bi-Hadîsihî:
Lâ yu'teberu bihî ile aynı manaya aynı yerde kullanılır. Her ikisi de hadisi (veya kendisi) ile itibar olmaz, anlamına gelir ve ağır cerhe delâlet eden beşinci derece cerh lafızlarındandır.
Kaide olarak dördüncü mertebesinden itibaren en ağırlarına kadar cerh lafızlarıyla tenkid edilen ravilerin hadisleri ne yazılır, ne i'tibar için dikkat nazara alınır, ne de istişhadda kullanılır. Bu itibarla la yu'teberu bihi veya la yu'teberu bi-hadîsihi veya bunlarla aynı derecede cerhe delâlet eden lafızlarla cerhedilen râvinin kendisi metruk, hadisleri merduddur.
Lafzen Mütevâtir:
Bk. Mütevatir.
Lafzen Rivayet:
Lafzen, lafız yoluyla demektir. Lafzen rivayet ise manen rivayetin karşılığıdır ve hadisleri lafızlanyla rivayet etmektir.
Hadisleri, lafızlanyla işitildiği gibi rivayet etmek hadis ilminin önemli konularından biridir. Bu konudaki görüşler için rivayet bi'1-ma'na başlığı altında yeteri kadar bilgi verilmiştir.
Lafzı Tevatür:
Bk. Tevatür.