meryem
Mon 7 February 2011, 06:43 pm GMT +0200
KUR'AN'DA ZİHİN EĞİTİMİ
Önsöz
İnsanın hayatına yön veren her tutum ve tavrın bir bilgi, bir duygu ve bir de davranış boyutu vardır. İlerlemek ve yükselmek isteyen bütün toplumların, eğitim sistemlerinde bu üç boyuta dengeli bir şekilde yer vermeleri gerekmektedir. Aksi halde ilerleyemez, büyük medeniyetler kuramaz, refah toplumu olamazlar.
Çeşitli inançlar, tapınmalar veya daha geniş anlamda dinler, insanın kutsal kabul ettiği varlık veya varlıklara karşı bir tutum ve tavrı ifade ederler. Bu itibarla onların da bu üç öğeyi eğitim sistemlerine almaları ve onları dengeli biçimde beslemeleri lâzım gelir. Nitekim öyle de olmuştur. Dinler tarihine baktığımız zaman görürüz ki her din şu veya bu oranda bu kurala uymuş, öğretilerinde bu üç öğeye de yer vermiştir. Aralarındaki fark, bunların gerçek bir temele dayanıp dayanmamasında, dengelenip dengelenmemesinde, gelişmelerindeki oran ve sürattedir. Hemen kaydedelim ki, burada dinin algılanma şeklinin de büyük önemi vardır.
Böyle bir tesbitten sonra şu soruyu sorabiliriz:
Acaba İslâm dininde durum nedir? Onun kutsal kitabi Kur'ân-ı Kerîm konuya nasıl yaklaşmaktadır? İşte elinizdeki çalışmanın konusu budur. Şu var ki çalışmanın ağırlık noktası bilgi boyutu ile ilgilidir. Duygu ve davranış boyutuna kısaca temas edilmiş olmakla beraber bilgi boyutu üzerinde ağırlıklı olarak durulmuştur.
Bilginin elde edilmesi, işlenmesi, değerlendirilmesi, kullanılması, bu esnada yetilerimizin ahenk içinde, verimli bir şekilde çalışabilmesi, öncelikle bir zihin eğitimine ihtiyaç göstermektedir. Bu nedenle çalışmamızın adını Kur'ân'da Zihin Eğitimi olarak koyduk.
"Kur'ân'da Zihin Eğitimi", giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında insanın yaratılışının nihaî amacı üzerinde durulmakta, bu da "Allah'a kulluk" olarak tesbit edilmektedir. Kur'ân, ideal bir kulluğu düşünmeye, inceleyip, araştırmaya dayalı bir kulluk olarak nitelemekte, bunun için de bir eğitimden geçmeyi öngörmektedir.
Birinci BöIüm'de, zihin eğitimi ile ilgili bazı kavramlar tanıtılmaktadır.
İkinci BöIüm'de, Kur'ân'ın yöntemi üzerinde durulmaktadır.
Burada iki temel yaklaşımla karşılaşılmaktadır. İnsan için bilgi ve bilimin önemini vurgulayan Kur'ân-ı Kerîm, ilk olarak Allah, peygamber, o peygamberin getirdiği kitap, melekler, dünya, âhiret, insan, cin, şeytan v.s. hakkında doğrudan tanıtıcı bilgiler vermekte, bunların birbirleriyle ilişkileri üzerinde durmaktadır. İkinci olarak da, bilgi edinmesi hususunda insana direktifler verilmekte, bilgiye konu olan eşya ve olaylara dikkati çekilmektedir. O arada bilginin tanımı ve tasnifi yapılmakta, kaynaklarına işaret edilmektedir. Bu bölümün sonunda doğrudan zihin eğitimiyle ilişkisi olmamasına rağmen önemine binâen duygu ve davranışlara da kısaca temas edilmiştir.
Üçüncü Bölüm, Kur'ân'ın zihni eğitilirken esas kabul ettiği ilkelerden oluşmaktadır.
Sonuç kısmında ise kitaptaki konuların kısa bir özeti verilmekte, Kur'ân eğitiminden geçen bir insanın portresi çizilmektedir.
Bu çalışmanın adına "Kur'ân'da Zihin Eğitimi"dememiz, konuya bir çerçeve çizmemiz anlamına gelmemelidir. Çalışmanın içinde de belirttiğimiz gibi Kur'ân, sahili olmayan bir okyanus gibidir. Ona sınır çizmek bizim haddimiz değildir. Bizim yaptığımız, ummandan bir katreye uzanmaktan ibarettir. Alırız, alamayız, ne kadar alır veya alamayız o Allah'ın bileceği bir iştir. Samimi çabamız ve iyi niyetimizden başka hiçbir iddiamız yoktur.
Çalışmamızla ilgili bütün örnek âyetleri, konumuzu taşırır düşüncesiyle kullanmadık. Bunlardan bir kısmını dipnotlarda belirtmekle yetindik.
Bu çalışmada ortaya çıkabilecek hatalar tamamen bize aittir; hiçbir surette Kur'ân'ı bağlamaz.
Tez çalışmamızın başlamasından bitimine kadar yakın ilgi ve yardımlarını gördüğüm danışmanım Prof. Dr. Dr. Bayraktar Bayraklıca, her fırsatta bana yardıma koşan Ziya Demir'e teşekkür ederim.
Bu çalışmanın, bütün insanlığa bahusus ilim erbabına yararlı olmasını diliyorum. Gayret bizden, tevfîk Allah'tandır
Yaşar Fersahoğlu Üsküdar-1993