saniyenur
Mon 13 August 2012, 02:04 pm GMT +0200
2- Kur'ân İlmîne Sahip Olmak
Bu şartı, İmam Şafiî, er-Risale'sinde Arapçayı bilmek şartıyla birlikte ileri sürmüştür. (er-Risale, s. 508 vd.) Zira Kur'ân, İslâm şeriatının direği, Allah'ın kıyamete kadar bakî olan kitabı ve bu şeriatın kaynağıdır. Ne var ki Kur'ân ilmi çok geniştir. Kur'ân ilmini bütünüyle bilen, Hz. Peygamber'dir. Nitekim bu hususa Abdullah b. Ömer de işaret etmiştir. Bu itibarla bilginler, müctehid için Kur'ân'da hüküm ifade eden ve beşyüz civarında bulunan âyetlerin inceliklerini bilmek gerekir, demişlerdir. Bu âyatlerin inceliklerini bilmek; bunların mânâlarını kavrayarak âmm ve hâssını, onlardan Sünnetle tahsis edilenleri, nâsih ve mensûh kabul ediliyorsa, hangi hükümlerin neshedildiğini bilmektir. Ahkâm âyetleri hakkında böyle bir ilme sahip olmakla birlikte, Kur'ân'ın ihtiva ettiği bütün âyetleri topluca bilmek gerekir; çünkü Kur'ân-ı Kerîm bir bütün olup parçaları birbirinden ayrılmaz. Nitekim el-Esnevî (ö. 772 H.), bu konuda şöyle demektedir: "Kur'ân'ın hüküm bildiren âyetlerini diğerlerinden ayır-detmek, zarurî olarak bütün Kur'an'ı bilmeye dayanır." (Şerhu Minhâci'l-Usûl).
Pekiyi, Kur'an'ı tamamen ezberden bilmek şart mıdır? Bazı bilginler bunu şart koşmamışlardır. Onlara göre müctehİdin, hüküm ifade eden âyetlerin Kur'ân'daki yerlerini gerektiği zaman başvuracak şekilde bilmesi yeterlidir.
İmam Şafiî'nin müctehid için Kur'ân'ın hepsini ezberleyip muhteviyatını bilmesini şart koştuğu rivayet edilmiştir.
Şüphesiz Kur'ân ilminin en yüksek derecesi, onu tam olarak ezberden bilip bütününün mânâsını kavramak, ahkâm âyetlerini inceden inceye araştırmak, sahabîlerin bu âyetlerle ilgili tefsirlerini ve bunların nüzul sebepleriyle gayelerini bilmektir. "el-Cassas" diye tanınan Ebu Bekr er-Râzî (ö. 370 H.) ve Ebu Abdillah el-Kurtubî (ö. 671 H.) gibi bilginler Ahkâmu l-Kur'ân adlı eserlerinde hüküm bildiren âyetleri açıklamaya çalışmışlardır.