sidretül münteha
Sat 25 December 2010, 06:12 pm GMT +0200
(96) Kölelere Kötü Söz Söylemek
189— Ma'rûr ibni Suveyd anlatıyor:
«Ebû Zer'i gördüm» üzerinde bir takım elbise, kölesinin üzerinde de bir takım elbise vardı. (Kendisindeki eski elbiseyi kölesine verip, kölenin yeni elbisesini alıp giyinsin diye) ondan bunu istedik. O şu cevabı verdi:
«Ben bir adamı (Hazreti Bilâl'i) ayıpladım. (Ona: Ey siyah kadının oğlu, dedim). O adam beni Peygamber (Sav)'e şikâyet etti. Bunun üzerine Peygamber (Sav) şöyle buyurdu:
«Sen onu, annesi ile ayıpladın mı?»
Ben:
«Evet!» dedim. Sonra Hazreti Peygamber:
«Sizin kardeşleriniz, (köle olsun, olmasın dinde kardeşleriniz veya Hazreti Âdem'den gelme olarak cins bakımından kardeşleriniz) sizin yardımcılarınızdır. Allah onları idareniz altına verdi. Kimin kardeşi, eli altında bulunuyorsa, yediğinden ona yedirsin ve giydiğinden ona giydirsin. Güç yetiremiyecekleri şeyi onlara yüklemeyiniz. Eger onları güçlerinin üstünde görevlendirirseniz, onlara yardım ediniz.» dedi.[378]
Köle ve hizmetçileri yedirme ve giydirme hakkında âlimlerin görüşü şudur. Hadîs-i şerifteki : «Onlara yediğinizden yedirin ve giydiğinizden giydirin» emri, vücub İçin değildir. Bu bir mendubdur ve fazilettir. Vacib olan, zamanın ve cemiyetin örfüne göre onları yedirip giydirmektir. Bu harcama efendinin giyim ve yemesinden aşağı da olabilir, yukarı da çıkabilir. Ancak bir insan cimriliğinden veya zühdünden kendisi giymez ve yemesinde noksanlık yaparsa, kölesine aynı şekilde noksanlık yapması caiz olmaz. Bu hareketi ona helâl olmaz.
Bir de hizmetçi ve kölelere ağır iş ve başaramıyacaklan vazifeler vermemek icab eder. Bedenlerine zarar vermiyecek şekilde onlan çalıştırmalı ve kendi başlarına başaramıyacaklan işlerde onlara yardımcı olmalıdır.
Köleyi ayıplamak mevzuu ile ilgili olarak getirilen bu hadîs-i şerifte, köleye kötü söz söylemek, sövmek ve onu ayıplamak yasak edilmiştir. Onlara yumuşak davranıp iyilik etmeğe bir teşvik vardır. Kölelere böyle davranılırsa, hizmetçilere, işçilere ve bunların dışındakilere aynı şekilde davranılacağı evlâdır.
Rivayet edildiğine göre, Ebu zer 'in and vermediği zat Hazreti Bilâl Habeşî 'dir. Aralarında geçen bir hâdiseden dolayı, Ebu Zer: «Ey siyah kadının oğlu!» diye BiIâl'ı ayıplamış. Hz. Bilâl bundan üzülerek Ebu Zer'i Hz. Peygambere şikâyet etmiş. Bu vaka üzerine bu hadîs-i şerîf varid olmuştur. Ebu Zer, ettiği hatadan af dilemek üzre yere yıkılıp yanağını toprak üzerine koydu ve : Bilâl ayakları ile yüzümü çiğnemedİkçe başımı kaldırmam, dedi. İslâm'da tevazuun ve yapılan kusurdan afv dilemenin ölmez bir örneğini Ebu Zer, henüz köle olan" Hz. BiIâI 'a karşı takındığı asîlâne bir tavırla vermiştir.[379]
[378] Buharl: Muhtasar Tecrîd-i Sarih tere : Cild : 1, îman babı, Hadîs : 28. Müslim : (27) Kitabü'1-îman, Hadîs : 38-46. Ebu Davud: Kitabü'l-Edeb, Köle hakkı babı. Fadlu'llah : Cild : 1, Sayfa : 281-283.
A. Fikri YAVUZ, İmam Buhari’nin Derlediği Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neşriyat: 1/204-205.
[379] A. Fikri YAVUZ, İmam Buhari’nin Derlediği Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neşriyat: 1/205-206.