saniyenur
Mon 13 August 2012, 01:58 pm GMT +0200
5- Kıyas'ı Bilmek
İmam Şafiî'ye göre içtihad, bütün şekil ve metodlarıyla kıyas'ı bilmektir. Şafiî, daha ileri giderek, "içtihad kıyas"tir der. Bu itibarla müctehid, doğru kıyas'ın metodunu bilmelidir. Bu sayede o, hüküm ifade eden nass'lardan istinbat edilen esasları öğrenmiş olur. Bu esaslar ona, içtihad ettiği konuya en yakın olan nass'ı seçme imkânını sağlar. Kıyas'ı bilmek, şu üç şeyi bilmeyi gerektirir:
a- Kıyas için asi olan naslarla bu nassiann ifade ettiği hükümlere esas teşkil eden ve fer'in hükmünü asl'a baağlayan illetlerin bilinmesi.
b- "Taaddî (sirayet) etmediği sabit olan bir şey üzerine kıyas yapılamaz" prensibi gibi kıyas'la ilgili kaidelerle kıyas'a temel teşkil eden ve/er'i asl'a bağlayan illetin vasıflarının bilinmesi.
c- Önceki müctehidlerin hükümlerin illetlerini ortaya koymada ve hükümler için esas olarak kabul edip bir takım fıkhî hükümler çıkarırken dayandıkları vasıfları tesbit etmede başvurduklan metodlarm bilinmesi.
el-Esnevî, müctehid açısından kıyas'ın bilinmesi konusunda şöyle söyler: "Müctehid'in kıyâs'ı ve kıyas için muteber olan şartları bilmesi gerekir; çünkü bu, bir içtihad kaidesi ve sayısız hükümlerin açıklanmasına götüren bir yoldur." (Şerhu Minhâci'l-Usûf).