hafiza aise
Thu 24 March 2011, 05:50 pm GMT +0200
11. Kıran Haccı [494]
150. Enes (r.a)'tan rivayet edilmiştir:
Ben, Peygamber (s.a.v)'i, hac ile umrenin her ikisi için telbiye getirirken işittim.
(Hadisin ravisi) Bekr der ki: Ben, bunu, Abdullah ibn Ömer'e anlattım. Abdullah ibn Ömer:
Resulullah (s.a.v), yalnızca hac için telbiye getirirdi' dedi.
Daha sonra Enes'e rastlayarak, ona, Abdullah ibn Ömer'in (bu) sözünü anlattım. Enes:
Siz, bizi, galiba çocuk sayıyorsunuz? Ben, Resulullah (s.a.v)'i:
Umre ve hac için Lebbeyk!' buyururken işittim, dedi. [495]
Bu, Buhârî ile Müslim'in (naklettiği) rivayettir. Yine Müslim'in bir rivayetinde, Enes şöyle der:"Ben, Resulullah (s.a.v)'i, umre üe haccin her ikisine birden:
Umre ile hac için Lebbeyk! Umre ile hac için Lebbeyk!1 buyururken [496] işittim.[497]
Yine Müslim'in bir rivayetinde, Umre ve hacca Lebbeyk!" ifadesi yer almaktadır.[498]
Ebu Dâvud ile Nesâî'nin bir rivayeti, Müslim'in tek başına rivayet ettiği hadise benzer durumdadır.[499]
Tirmizî'nin rivayetinde ise Enes şöyle der:
Ben, Peygamber (s.a.v)'i, 'umre ve haccta Lebbeyk!' buyururken işittim. [500]
[494] Hac, yapılış biçimi (=eds) açısından üç çeşittir:
1. İfrâd Hacci: Umresİz yapılan hacdır. Sadece hac ibadeti yapıldığı için "umresiz hac" anlamında olmak üzere bu ad verilmiştir.
Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapmayıp sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac menâsikini eda edenler, "ifrad haccı" yapmış olurlar. İster mikat sınırı dışında ve ister mi-kat sınırı içinde ikâmet etsin, herkes ifrad haccı yapabilir.
2. Temmettu' Hacci: Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla ve hac ayrı ihramla yapıldığı zaman, iki ihram arasında, ihramsız, yani ihram yasaklarının bulunmadığı yasaksız bir zaman dilimi, umre ile hac arasında hac yasaklarının söz konusu olmadığı serbest bir vakit bulunduğu için bu ad verilmiştir.
Temettü' haccı; aynı yılın hac aylan içinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve İhramla yapmaktır. Hac ayları içinde umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra, aynı yıl hac İçin yeniden ihrama girip hac menâsikini de eda eden uzak bölgelerden gelmiş hacılar, temettü' haccı yapmış olurlar.
3. Kıran Haccı: Umre ve haccin her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları içinde umre ve haccı bir ihramda birleştirmektir. Hac ve umre, tek ihramla yapıldığı için "birleştirmeli hac" anlamında bu adı almıştır.
Umre ve hacca, ikisine birden niyet edip umreyi yaptıktan sonra ihramdan çıkmadan, aynı ihramla hac Menâsikini de tamamlayan Afakiler (=Harem dışından gelen kimseler), "kıran haccı" yapmış olurlar. B.k.z: Komisyon, İlmihal, T.D.V., 1/549 Kıran haccı yapacak kişi; mikatte yada daha önce, umre İle hacca birlikte niyet edip iki rekat namaz kılar, sonra umre ile birlikte hacca niyet eder. Daha sonra telbiyede bulunur ve ihramın şartlarını yerine getirir.
Hanefilere göre; bu üç çeşit haccin fazilet bakımından sıralanışı şu şekildedir: 1. Kıran, 2. Temettü', 3. İfrâd
Bütün İbadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de fazilet; o biçim yada bu biçimde yapılmasından ziyade, edasında gösterilen gayret, samimiyet, huzur, huşu ve ihlas nispetin-dedir, (ç)
[495] Buhâri, Taksiru's-Salât 5; Hac 24; Müslim, Hac 185-186 (1232); Ebu Dâvud, Menâsik 24 (1795); Tirmizî, Hac 11 (821); Nesâî, Menâsik 49; İbn Mâce, Menâsik 38 (2968, 2969); Ahmed b. Hanbel, 3/99
[496] Resulullah (s.a.v)'in, Veda haccında kıran haccı yaptığını açıkça ifade eden bu hadis; Abdullah ibn Ömer, Aişe, Cabir, Ömer, Ali, İmran b. Husayn gibi sahabeden rivayet edildiği halde, Muaviye hadisi, "Peygamber (s.a.vj'in Veda haccında ifrad haccı yaptığı"nı ifade etmektedir (Ebu Dâvud, Menâsik23 (1794)).
Bununla birlikte bu rivayetlerin arasını şöyle uzlşaürmak mümkündür: Hz. Peygamber (s.a.v)'in Veda haccında, haccı ifrada niyet ettiğini söyleyenler; Hz. Peygamber (s.a.v)'in sadece hacca niyet ettiğini görmüş ve umreye niyet ettiğini görmemiş olmalılar ki sadece gördüklerini nakletmekle yetinmişlerdir. Yada "Hz. Peygamber (s.a.v), ifrad haccı yaptı" derken, "ifrad" kelimesiyle, Hz. Peygamber (s.a.v)'in hayatı boyunca tek bir defa hac yaptığını kast etmiş de olabilirler.
Hz. Peygamber (s.a.v)'in, temettü haccı yaptığını söyleyen sahabiler ise; Hz. Peygamber (s.a.v)'i, umre için ihrama girerken görmüş olup hafif sesle hac için niyet edişi yüzünden duyamamış olmalıdırlar. Yada "Hz. Peygamber {s.a.v) temettü haccı yaptı" sözüyle, haccı kıran kast edilmiştir. Çünkü Arapların eskiden "kıran" kelimesi yerine "temettü" kelimesini kullandıkları bilinmektedir. Ayrıca Hz. Peygamber (s.a.vj'in Veda haccında kıran haccı yaptığını ifade eden hadisler, aksini ifade eden hadislere nispetle tercihe şayandır, (ç)
[497] Müslim, Hac 214 (1251)
[498] Müslim, Hac 215 (1251)
[499] Ebu Dâvud, Menâsik 24 (1795); Nesâî, Menâsik 49; Müslim, Hac 214 (1251)
[500] Tirmİzî,Hacll{821)
150. Enes (r.a)'tan rivayet edilmiştir:
Ben, Peygamber (s.a.v)'i, hac ile umrenin her ikisi için telbiye getirirken işittim.
(Hadisin ravisi) Bekr der ki: Ben, bunu, Abdullah ibn Ömer'e anlattım. Abdullah ibn Ömer:
Resulullah (s.a.v), yalnızca hac için telbiye getirirdi' dedi.
Daha sonra Enes'e rastlayarak, ona, Abdullah ibn Ömer'in (bu) sözünü anlattım. Enes:
Siz, bizi, galiba çocuk sayıyorsunuz? Ben, Resulullah (s.a.v)'i:
Umre ve hac için Lebbeyk!' buyururken işittim, dedi. [495]
Bu, Buhârî ile Müslim'in (naklettiği) rivayettir. Yine Müslim'in bir rivayetinde, Enes şöyle der:"Ben, Resulullah (s.a.v)'i, umre üe haccin her ikisine birden:
Umre ile hac için Lebbeyk! Umre ile hac için Lebbeyk!1 buyururken [496] işittim.[497]
Yine Müslim'in bir rivayetinde, Umre ve hacca Lebbeyk!" ifadesi yer almaktadır.[498]
Ebu Dâvud ile Nesâî'nin bir rivayeti, Müslim'in tek başına rivayet ettiği hadise benzer durumdadır.[499]
Tirmizî'nin rivayetinde ise Enes şöyle der:
Ben, Peygamber (s.a.v)'i, 'umre ve haccta Lebbeyk!' buyururken işittim. [500]
[494] Hac, yapılış biçimi (=eds) açısından üç çeşittir:
1. İfrâd Hacci: Umresİz yapılan hacdır. Sadece hac ibadeti yapıldığı için "umresiz hac" anlamında olmak üzere bu ad verilmiştir.
Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapmayıp sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac menâsikini eda edenler, "ifrad haccı" yapmış olurlar. İster mikat sınırı dışında ve ister mi-kat sınırı içinde ikâmet etsin, herkes ifrad haccı yapabilir.
2. Temmettu' Hacci: Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla ve hac ayrı ihramla yapıldığı zaman, iki ihram arasında, ihramsız, yani ihram yasaklarının bulunmadığı yasaksız bir zaman dilimi, umre ile hac arasında hac yasaklarının söz konusu olmadığı serbest bir vakit bulunduğu için bu ad verilmiştir.
Temettü' haccı; aynı yılın hac aylan içinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve İhramla yapmaktır. Hac ayları içinde umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra, aynı yıl hac İçin yeniden ihrama girip hac menâsikini de eda eden uzak bölgelerden gelmiş hacılar, temettü' haccı yapmış olurlar.
3. Kıran Haccı: Umre ve haccin her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları içinde umre ve haccı bir ihramda birleştirmektir. Hac ve umre, tek ihramla yapıldığı için "birleştirmeli hac" anlamında bu adı almıştır.
Umre ve hacca, ikisine birden niyet edip umreyi yaptıktan sonra ihramdan çıkmadan, aynı ihramla hac Menâsikini de tamamlayan Afakiler (=Harem dışından gelen kimseler), "kıran haccı" yapmış olurlar. B.k.z: Komisyon, İlmihal, T.D.V., 1/549 Kıran haccı yapacak kişi; mikatte yada daha önce, umre İle hacca birlikte niyet edip iki rekat namaz kılar, sonra umre ile birlikte hacca niyet eder. Daha sonra telbiyede bulunur ve ihramın şartlarını yerine getirir.
Hanefilere göre; bu üç çeşit haccin fazilet bakımından sıralanışı şu şekildedir: 1. Kıran, 2. Temettü', 3. İfrâd
Bütün İbadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de fazilet; o biçim yada bu biçimde yapılmasından ziyade, edasında gösterilen gayret, samimiyet, huzur, huşu ve ihlas nispetin-dedir, (ç)
[495] Buhâri, Taksiru's-Salât 5; Hac 24; Müslim, Hac 185-186 (1232); Ebu Dâvud, Menâsik 24 (1795); Tirmizî, Hac 11 (821); Nesâî, Menâsik 49; İbn Mâce, Menâsik 38 (2968, 2969); Ahmed b. Hanbel, 3/99
[496] Resulullah (s.a.v)'in, Veda haccında kıran haccı yaptığını açıkça ifade eden bu hadis; Abdullah ibn Ömer, Aişe, Cabir, Ömer, Ali, İmran b. Husayn gibi sahabeden rivayet edildiği halde, Muaviye hadisi, "Peygamber (s.a.vj'in Veda haccında ifrad haccı yaptığı"nı ifade etmektedir (Ebu Dâvud, Menâsik23 (1794)).
Bununla birlikte bu rivayetlerin arasını şöyle uzlşaürmak mümkündür: Hz. Peygamber (s.a.v)'in Veda haccında, haccı ifrada niyet ettiğini söyleyenler; Hz. Peygamber (s.a.v)'in sadece hacca niyet ettiğini görmüş ve umreye niyet ettiğini görmemiş olmalılar ki sadece gördüklerini nakletmekle yetinmişlerdir. Yada "Hz. Peygamber (s.a.v), ifrad haccı yaptı" derken, "ifrad" kelimesiyle, Hz. Peygamber (s.a.v)'in hayatı boyunca tek bir defa hac yaptığını kast etmiş de olabilirler.
Hz. Peygamber (s.a.v)'in, temettü haccı yaptığını söyleyen sahabiler ise; Hz. Peygamber (s.a.v)'i, umre için ihrama girerken görmüş olup hafif sesle hac için niyet edişi yüzünden duyamamış olmalıdırlar. Yada "Hz. Peygamber {s.a.v) temettü haccı yaptı" sözüyle, haccı kıran kast edilmiştir. Çünkü Arapların eskiden "kıran" kelimesi yerine "temettü" kelimesini kullandıkları bilinmektedir. Ayrıca Hz. Peygamber (s.a.vj'in Veda haccında kıran haccı yaptığını ifade eden hadisler, aksini ifade eden hadislere nispetle tercihe şayandır, (ç)
[497] Müslim, Hac 214 (1251)
[498] Müslim, Hac 215 (1251)
[499] Ebu Dâvud, Menâsik 24 (1795); Nesâî, Menâsik 49; Müslim, Hac 214 (1251)
[500] Tirmİzî,Hacll{821)