sumeyye
Mon 4 April 2011, 04:41 pm GMT +0200
Kira Akdini Fesheden Haller:
Ev harap olduğu, arazinin veya değirmenin suyu kesildiği zaman kira akdi fesholur: Çünkü üzerine akid yapılan şey, yani menfaat teslim alınmadan evvel elden kaçmış olmaktadır. Daha önce de açıkladığımız gibi, menfaat pey der pey meydana gelmektedir. Meselâ hizmette çalışmak üzere ücretle tutulan kölenin ölmesi gibi...
Zayıf bir görüşe göre denildi ki; bu durumda akid infisah etmez. müste'cir bunu feshedebilir. Esahh olan görüşün bu olduğunu oy mislerdir. Bu İmam Muhammed'den bir nass olarak rivayet mıŞtir. O bu hususda şöyle demiştir; kiralanan ev yıkılır da, sahibi yeniden yaptırmak isterse; kiracının bundan imtina etmeye hakkı vünkü üzerine akid yapılan şeyin aslı ortadan kaybolmamıştır. meVcut olmasa da, arsadan yararlanmak mümkündür. Ancak bu eksik bir yararlanmadır ve kiralanan maldaki bir kusur gibi olur. Bu sebeple müste'cir kira akdini feshetme hakkına sahip olur.
Bir kimse kiraladığı bir nesnede manfaati ihlal edici bir kusur görürse; meselâ çalıştırmak üzere tuttuğu köle hastalanır, binmek veya yük taşımak için kiraladığı hayvan hastalanır veya sırtında yara çıkarsa yahut oturmak üzere kiraladığı evin bir kısmı yıkılırsa; müste'cirin (kiracının) muhayyerlik hakkı doğar. Dilerse kiraladığı nesneden kusuruyla beraber menfaati elde eder ve bu sebeple de kira bedelini tam olarak öder; çünkü kiraladığı nesnedeki kusura razı olmuştur. Dilerse kira akdini fesheder; çünkü kiraladığı nesneyi teslim almadan, onda kusur görmüştür. Zira o nesneden elde edeceği menfaat pey der pey meydana gelir. Bu sebeple müste'cir kira akdini fesheder. Ama kusur ortadan kalkar veya mal sahibi kusuru giderirse, müste'cirin (kiracının) muhayyerlik hakkı olmaz.
Taraflardan biri kira akdini kendisi İçin yapınca, öldüğü zaman akİd fesholur: Evvelce de anlatıldığı gibi, kira akdi pey der pey in'ikad etmektedir. Akdi yapan kişi mevcud olmaksızın kira akdinin varlığı devam etmez. Akdi başkası adına yapmış ise, ölümü ile akid fesh olmaz: Vasi, veli, vakıf kayyumu, vekil gibi biri kendisini vazifelendirenin adına yapmışsa, akdi yapanın ölümüyle akid fesholmaz. Çünkü bu kendisini vazifelendirenin naibidir, onun meramını dile getiren biridir, sözcüsüdür. [16]
16] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/47-48.