sumeyye
Tue 24 July 2012, 01:34 pm GMT +0200
İSLÂM'DA RİBÂ TERİMİ VE KAPSAMI
I — Ribâ ve Faiz Terimleri:
A) Sözlük ve Terim Anlamı:
I — Ribâ ve Faiz Terimleri:
A) Sözlük ve Terim Anlamı:
Ribâ sözcüğü; mastar olup, sözlükte; artmak, çoğalmak, yükselmek, şişmek, gelişmek ve yetişmek anlamlarına gelir [103]Sözcüğün kökeninde «mutlak çoğalma» anlamı vardır. Bir terim olarak ise, mübâdeleli akitlerde taraflardan birinin hakkı kabul edilen ve akit sırasında şart koşulan karşılıksız fazlalık, anlamına gelir. Cins ve mikdarı bir olan iki şey yekdiğeriyle mübadele edildiğinde bir taraf için kabul edilen malın fazlasına faiz denir [104]
Bir kimse, karşılığını daha sonra almak üzere yüz bin lirayı karz (ödünç) olarak verse, karşı taraf bunu sarfetse, bir süre sonra, yüz bin lirayı alacaklısına ödese, ödeme tarihi itibariyle, iki tane yüz bin liranın mübadele edildiği bir sarf akdi meydana gelmiş olur. Bunlar cins ve miktarda eşit olduğu için faiz söz konusu olmaz. Fakat borçlu, yüz bin lira yerine, önceden şart koşularak yüz yirmi bin lira ödese, yirmi bin lira açıktan bedelsiz verilmiş bir fazlalık olur. İşte İslâm'ın zuhurundan önce böyle bir muamelede borcun aslına, burada yüz bin liraya «re'sü'1-mâl = anapara», fazlalık olan yirmi bin liraya ise «ribâ» adı verilirdi [105]
[103] Îbnü'l-Manzûr, Iisânü'1-Arab, ribâ maddesi; Ebû Bekr el-Cassâs, Ahkâmü'l-Kur'ân, c. IX, s. 183.
[104] Îbnü'l-Hümâm, Fethul-Kadîr, c. V, s. 277; el-Fetâvâ'I-Hindiyye, c. III, s. 117.
[105] Elmalılı, Hak Dini Kur'ân Dili, c. II, s. 952, 953.
Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 57-58.