sumeyye
Tue 26 October 2010, 10:46 am GMT +0200
İman İbadet İlişkisi
İman kelime anlamı olarak bir şeye tereddütsüz olarak inanmak,kesin olarak içten ve yürekten bağlanmak demektir. Dini terim olarak ise Allahü Tealanın var ve bir olduğunu Hz. Muhammed'(sav)in onun peygamberi olduğunu kabul etmek anlamına gelir.İman kişinin sahip olduğu en büyük nimettir, Allah (cc) imanı istediği kuluna ihsan eder.Ancak bu ihsanda kulun hiçbir rolü olmadığı da söylenemez.Bilakis kul imanı elde etmek için kendi tercih ve iradesiyle iman ve hidayete istekli olacaktır.Bu sebeple İslam büyükleri imanı 'Cenabı Hakkın istediği kulunun kalbine , o kulun cüz i irade ve ihtiyarını sarfetmesinden sonra koyduğu bir nurdur' diye tarif etmişlerdir.
İman esas itibariyle bir kabüldür. Bu kabül insana bazı yükümlülükler getiririr.Kuran'dan ve Hadisi Şeriflerden bu meseleyle alakalı bazı örnekler verirsek:”Bedevi Araplardan(bir kısmı)iman ettik dediler.Deki (siz aslında gerçekten)iman etmediniz;fakat teslim olduk deyin ;çünkü henüz iman kalplerinize girmemiştir.Eğer Allaha ve Rasülüne itaat ederseniz ( Allah)amellerinizden hiçbir şey eksiltmez.Şüphesiz Allah Gafur ve Rahimdir.(1)Bu ayetten anlaşılacağı gibi iman Allaha ve Rasülüne itaat şartına bağlamıştır.Bu konuyla ilgili diğer bir ayette Bakara suresi 143. ayetidir.Kıblenin Beyti Makdisten Kabe'ye tahvilinden sonra,daha önce kılınan namazların ne olacağını soranlara Cenabı Hak 'Allah sizin imanınızı zayii edecek değildir'(2)diyerek cevap vermiştir.
Burada namaz kelimesi yerine iman kelimesini kullanmıştır. Ebu Hüreyreden (ra)rivayet edilen bir hadiste Rasuli Ekreme, amellerin hangisi efdaldir diye sordular.Peygamberimiz(sav):Allah'a ve Rasulüne iman dedi,sonra hangisi dediler.Allah yolunda cihad dedi,sonra hangisi dediler.Makbul olmuş hac dedi.(3)Bu hadistede Efendimiz (sav)iman etmeyi amel olarak ifade etmişlerdir.Bahreyn taraflarından gelen bir heyete Peygamber Efendimiz(sav)dört şey emretti dört şeydende nehyetti .Onlara yalnız bir olan Allaha imanı emrettikten sonra,”Bilirmisiniz Allaha iman ne demektir?dedi.Onlarda Allah ve Rasülü en iyi bilendir dediler.Allah'dan başka ilah olmadığına ve Hz Muhammedin (sav)onun elçisi olduğuna şehadet etmek,namazı kılmak ,zekatı vermek,Ramazan orucunu tutmak,ganimetin beşte birini vermektir buyurdu.Aynı şekilde onları dört şeyden ( hantem ,nekir,dubba,müzeffet )denilen içki kaplarından nehyetti.(4)Bu hadisi şerifte Allah Rasülü (sav)imanı; namaz kılmak ,zekat vermek,oruç tutmak ve ganimet vermek olarak ifade ediyor.İmamı Şafii kendisine imanın ne olduğunu soran bir kişiye İman Allah için ameldir söz bunun bir kısmıdır demiş meseleyi şöyle izah etmiştir:Allah Azze ve Celle imanı insanoğlunun azaları üzerine farz kıldı. Ve bunu azaların üzerine taksim edip ayırdı, insanoğlunun imandan dışarı olan hiçbir azası yoktur. Bu azalarından biri olan kalbi ile akledip onunla anlar. Kalp insan bedeninin 'Emir'i gibidir.
Bütün organlar onun emrindedir. Elinin ameli hayırları işleyip haramdan uzak durmak, ayakların ameli hayırlara yürümektir. Bu şekilde her organın ibadeti ve ameli başkadır. Kalbe farz kılınanlara gelince: Allah'a iman, O'nu ikrar edip bilme, O'na itaat etmeye azmetme, emirlerine razı olup teslim olma,Hz. Muhammed'in (sav) O'nun kulu ve Resulü olduğuna iman edip bütün getirdiklerini ikrar ile tasdik etmek ,kalbin amelidir.” İşte Allah'ın kalbe farz kıldığı iman budur.İnanmak kalbin amelidir. Bu da imanın başıdır,iman diğer azalarda görevlerini yapınca tamam olur.(5)
İmam Ahmet bin Hanbel'de imanı, kesin olarak inanmaktan ve amelden ibaret olarak özetlemiştir.Netice olarak:İmansız olarak Allahın hoşuna gidecek bir şey yapmak mümkün olmadığı gibi; amelsiz imanda tamamen desteksiz ,sarsılıp yıkılmaya maruz,inkişafı imkansız ve bir manada nazari bazı kabullerden ibaret sopsoğuk bir taklittir.İslam tam ve şüphesiz bir imanın yanında bu imanın gereği olan emirleri yapmanın adıdır.
Cenabı Hak bizlere kendisine her türlü şüphelerden azade bir imanı ve bu imanın gereklerini en iyi şekilde yapmayı nasip etsin.
Kaynaklar:
1)Hucurat suresi 14.ayet 2)Bakara suresi 143.ayet
3)Buhari-Kitabul iman 4)Buhari-kitabul iman
5)Menakibuşşafi
Yusuf GÖZÜM