sümeyra
Sat 14 January 2012, 08:14 pm GMT +0200
İmamın Azledilmesi
İmamın değiştirilmesini gerektirsn bir hal ortaya çıkarsa, Müslümanların imamı azletmeleri lâzımdır. [319]
İmamın, fasıklığı sebebiyle azledilip edilmi-yeceği meselesinde İslâm âlimleri İhtilâf etmişlerse de; Hanefî ve Şafiî Mezheplerinde muhtar olan kavle göre, imam fasıklığı sebebiyle azledilemez. [320]
İmamın azledilmesi meselesinde, Maverdî'nin İzahlarını ehemmiyetine binaen aşağıya alıyoruz.
İmamın, halinin değişmesi ile, imamlıktan çıkarılmasını gerektiren iki husus vardır.
1 — İmamın bedenîne noksanlık arız olması.
İmamın adaleti bırakması fıska girmesi demektir. Bu ise iki şekilde olur:
a) Şehvete dalmak.
b) İtikadında şüphelerin doğması. İmamın şehvsti, azalarının fiillerine taalluk
ediyorsa, yani imam haram olan şeyleri yapmak, şehvetini artırmak ve kötü arzularına teslim olmak gibi dinin yasak ettiği şeylere devam ediyorsa; bu hal, o kimsenin imam seçilebilmesine de ve imamlığının devamına da mânidir. Bu kimse derhal, imamlıktan çıkarılır.
Bu sebeple imamlıktan azledilen kimse, tekrar adalete dönse bile artık imamete dönemez. Ancak yeniden seçilirse, o zaman tekrar imam olabilir. Kelâm âlimlerinden bir kısmı ise; «böyle bir durumda, imam, adalete dönünce imamete de dönebilir, yeniden seçime ve biate lüzum yoktum
derler.
İtikadında meydana gelen şüphe sebebiyle adaletten ayrılmış olan imamın bu şüphesi te'vil edilebilir ise; bu imamın, imamlıktan çıkarılıp çıkanlamıyacağı hususunda ihtilâf edilmiştir. Bir kısım âlimler; «îmanı seçilmeye de, imamete devam etmeye de bu şüphe mânidir. Bu kimse, hemen imametten çıkarılır. Zira, te'vil edilebilen ve te'vil edilemeyen küfrün hükmü nasıl birbirine müsavi ise; fışkın da te'vili ve te'vilsiz hali eşittir» derlsr. Basra âlimlerinin çoğu da; «Te'vil edilebilen şüphe, imam seçilebilmeye mâni olmadığı gibi bu kimse imametten de çıkarılamaz.» derler.
Bedenindeki noksanlıktan dolayı bir kimsenin imametten çıkarılmasını gerektiren haller ise üçtür:
a) Hislerin noksanlığı,
b) Uzuvların noksanlığı,
c) Tasarrufta noksanlık. [321]
İmamın değiştirilmesini gerektirsn bir hal ortaya çıkarsa, Müslümanların imamı azletmeleri lâzımdır. [319]
İmamın, fasıklığı sebebiyle azledilip edilmi-yeceği meselesinde İslâm âlimleri İhtilâf etmişlerse de; Hanefî ve Şafiî Mezheplerinde muhtar olan kavle göre, imam fasıklığı sebebiyle azledilemez. [320]
İmamın azledilmesi meselesinde, Maverdî'nin İzahlarını ehemmiyetine binaen aşağıya alıyoruz.
İmamın, halinin değişmesi ile, imamlıktan çıkarılmasını gerektiren iki husus vardır.
1 — İmamın bedenîne noksanlık arız olması.
İmamın adaleti bırakması fıska girmesi demektir. Bu ise iki şekilde olur:
a) Şehvete dalmak.
b) İtikadında şüphelerin doğması. İmamın şehvsti, azalarının fiillerine taalluk
ediyorsa, yani imam haram olan şeyleri yapmak, şehvetini artırmak ve kötü arzularına teslim olmak gibi dinin yasak ettiği şeylere devam ediyorsa; bu hal, o kimsenin imam seçilebilmesine de ve imamlığının devamına da mânidir. Bu kimse derhal, imamlıktan çıkarılır.
Bu sebeple imamlıktan azledilen kimse, tekrar adalete dönse bile artık imamete dönemez. Ancak yeniden seçilirse, o zaman tekrar imam olabilir. Kelâm âlimlerinden bir kısmı ise; «böyle bir durumda, imam, adalete dönünce imamete de dönebilir, yeniden seçime ve biate lüzum yoktum
derler.
İtikadında meydana gelen şüphe sebebiyle adaletten ayrılmış olan imamın bu şüphesi te'vil edilebilir ise; bu imamın, imamlıktan çıkarılıp çıkanlamıyacağı hususunda ihtilâf edilmiştir. Bir kısım âlimler; «îmanı seçilmeye de, imamete devam etmeye de bu şüphe mânidir. Bu kimse, hemen imametten çıkarılır. Zira, te'vil edilebilen ve te'vil edilemeyen küfrün hükmü nasıl birbirine müsavi ise; fışkın da te'vili ve te'vilsiz hali eşittir» derlsr. Basra âlimlerinin çoğu da; «Te'vil edilebilen şüphe, imam seçilebilmeye mâni olmadığı gibi bu kimse imametten de çıkarılamaz.» derler.
Bedenindeki noksanlıktan dolayı bir kimsenin imametten çıkarılmasını gerektiren haller ise üçtür:
a) Hislerin noksanlığı,
b) Uzuvların noksanlığı,
c) Tasarrufta noksanlık. [321]