sumeyye
Fri 11 March 2011, 02:24 pm GMT +0200
İMAM MAVERDI ve ESERLERİ
Ali b. Muhammed b. Habîb Ebi'l-Haseni'l-Mâverdî (D. 974 m. 364 h. V. 1058 m. 450 h.) Basra'da 364 hicrî yılında doğmuştur. Büveyh oğullarının iktidarı zamanında yetişmiş, Basra ve Bağdat'da Hasan b. Ali el-Huzelî, Muhammed b. Adiyyi'l-Minkarî, Muhammed b. Mualla el-Ezdî, Ca'fer b. Fazlı'l-Bağdadî'den ders okumuştur. Fıkıh, Üsûl-i Fıkıh, Tefsir, Hadîs ilimlerini tahsil etmiştir. Hukukçu, Üsûlcü, Tefsirci, Edebiyatçı, Siyasetçi bir âlimdir. Hukuk sahasında İmam Şafiî'nin mezhebini takip etmiştir. Kendisinden de pek çok kimse ders okumuş, rivayette bulunmuştur.
Muhtelif şehirlerde hâkimlik yapmış, Nişabur yakınında Ustuvâ şehrinde Baş Kadılık (Kadu'l-Kuzât) görevinde bulunmuştur. Büveyh oğullarından Halîfe el-Kâdir'in sarayında müsteşar olarak çalışmıştır. "Şehinşah", "Melikü'l-Mülûk" gibi büyüklük belirten sıfatların halifelerin ismi önünde kullanılması ve hutbelerde okunması mes'elesi yüzünden Halîfe El-Muktazî ile araları açılmıştır. El-Muktazî, bu isimlerin hutbede okunabilip okunamıyacağım Mâverdî'den sormuş, o da: Okunamıya-cağını, sıfat olarak kullanılamıyacağını belirtmiş, delil olarak da:
"Kıyamet gününde, Allah Teâlâ nezdinde isimlerin en bayağısı, bir kimsenin -Melikü'l-Mülûk' ismiyle isimlenmesi, anılraasıdır", hadîs-i şerifi ve bu anlama yakın hadîsleri göstermiştir.
Büveyh oğullarından Halîfe Celâlu d-Devle, Mâverdî'nin bu fetvasına dayanarak, Halifeliği zamanında isimlerin başındaki büyüklük bildiren sıfatları, isimleri kaldırmıştır.
"Mâverdî" lakabı: Gül suyu ticaretiyle de meşgul olduğundan "Mâü'1-Verd" (Gül suyu) terkibinden gelmektedir. San'atına işaret eden bir lakabtır. 450 hicrî, 1058 milâdî yılında Bağ-dad'da vefat etmiştir.[5]
ESERLERİ:
Mâverdî, tefsîr ve bilhassa fıkıh ve usûl-i fıkıh konusunda, Şafiî mezhebine göre, pek çok eserler yazmıştır. Sağlığında hiçbir eserini açığa çıkarmamış, kimseye göstermemiştir. Bu hususta şöyle bir rivayet kaydedilir:
Vefatı yaklaştığı zaman güvendiği birisine:
- Falan yerde bulunan kitapların hepsi benim eserlerimdir. Onları şimdiye kadar açığa çıkarmadım. Çıkarmayı da pek istemiyorum. Gördüm ki ölüm bana yaklaşıyor. Elini elime ver. Şayet ölürken elini tutar ve sıkarsam, bilesin ki, o eserlerimin hiçbirisi Allah tarafından kabul olunmamıştır. Kitapların hepsini alır, Dicle'ye atarsın. Elimi açar, elini kavramazsam, bilesin ki, eserlerim Allah tarafından kabul olmuştur. Kitapları oradan alırsın, umduğum sevaplar için etrafa yayarsın, der.
Olayın muhatabı olan şahsın anlattığına göre:
- Ölüm Mâverdî'ye yaklaşınca elimi, elinin içine koydum. Elini açtı, elimi kavramadı. Kabul anlamına bir işaret saydım ve ölümünden sonra, kitaplarını çıkardım, yaydım, der.[6]
[6] El-Ahkâmu’s-Sultaniyye, Ebu’l-Hasan Habib, Bedir Yayınevi, 1/ 22.