reyyan
Sun 17 October 2010, 06:51 pm GMT +0200
İkram Adabı
Abdülfettah EBU GUDDE'nin "Min Edebi'l-İslam" Risalesinde-V
19. Yaşlı ve fazilet sahibi olanlara misafirlik ve ikram bakımından öncelik verilmeli, başkalarından evvel onlardan başlanmalı, daha sonra onun sağındakinden devam edilmelidir. Böylece Resulullah’ın (s.a.v.) sünnetine uyulmuş olur.
Müslim, Huzeyfe b. Yeman’dan naklediyor: “Biz Resulullah ile bir yemeğe davet olunduğumuz zaman, o başlamadıkça biz de elimizi uzatmazdık.”
İbn Ömer’den Peygamberimizin şöyle buyurduğu rivayet olunuyor: “Rüyamda misvak ile dişlerimi temizliyordum, derken iki adam geldi. Biri diğerinden yaşlı idi. Ben misvağı küçük olanına verdim, bana: ‘Büyüğe!’ denilince büyüğe uzattım.”
Ebû Saîd Semüre b. Cündüb (r.a.) diyor ki: “Ben, Resulullah’ın (s.a.v.) zamân-ı saadetinde genç bir çocuktum. O’ndan birçok hadisler ezberlerdim. Beni, O’nun huzurunda konuşmaktan men eden şey, yalnızca orada benden yaşlı kimselerin bulunmasıydı.”
Bir mecliste; mesela yaş büyüklüğü, ilim, zikir ehlinden olma, Resulullah’ın (s.a.v.) soyundan gelme şerefi, başkanlık ve kumandanlık şerefi, Allah yolunda cihad etme, hayır kapılarında cömertlik gibi bir vasıfla diğerlerinden ayrılan bir kimseye öncelik vermek sünnettir. Misafirlik ve ikramda önce bu şahıstan başlanır, sonra kim olursa olsun sağındakiyle devam edilir. Böylece sağdan başlamayı teşvik eden hadislerle büyüklerden başlamayı emredenler bağdaştırılmış olur.
Bazı insanlar, sağdan başlamayı bildiren hadislere dayanarak, bunları yanlış anlayarak ve kendi seviyelerine indirerek, kim olursa olsun ev sahibinin hemen sağından başlamak sünnettir, zannediyorlar. Böyle yapmak, ancak hazır bulunanların vasıf, fazilet ve yaş bakımından müsâvî veya yakın olmaları durumunda meşru olur. Fakat eğer diğer konularda eşit olup da birisi yaş bakımından da olsa diğerlerinden üstün bulundu mu, artık önce ondan başlanmalıdır. Çünkü bu onu diğerlerine tercih ettirecek bir üstünlüktür.
İbn Rüşd, hacimli ve kıymetli eseri el-Beyân ve’t-Tahsîl’de şöyle diyor: “Topluluktakilerin durumu birbirine eşit veya yakın ise, sağdan başlamak güzel bir ahlak eseridir. Çünkü böyle yaparak, bazılarını diğerlerinden üstün tutma durumu ortaya çıkmamış olur.”
Fakat içlerinde âlim, fazilet sahibi ve yaşlı bir kimse bulununca, sünnet olan, meclisin neresinde olursa olsun ondan başlamaktır. Sonra onun sağından devam eder. Nitekim Resulullah (s.a.v.), kendisine su ile karışık süt getirildiğinde böyle yapmıştır. O esnada sağında bir bedevî, solunda Hz. Ebû Bekr (r.a.) bulunuyordu. Resulullah içtikten sonra bedevîye sütü uzatarak: “Sağdan, sonra da onun sağından (devam eder).” buyurmuştur.
Soldaki zat ilim, hayır ve yaş itibarıyla kendisinden başlanmağa daha lâyık da olsa, sağdakinden izin istenmedikçe ona verilmez. Nitekim Peygamberimiz’e (s.a.v.) bir içecek getirildiği zaman bunu içmiş ve sağında bir genç, solunda yaşlılar bulunduğu için gence: “Bunu şunlara uzatmam için izin verir misin?” diyerek izin istemiş, o da: “Hayır, vallahi ey Allah’ın resulü, Senden gelen nasibim hususunda kimseyi kendime tercih etmem.” diye cevap verince Resulullah gencin eline o içeceği, hakkın ona ait olduğunu gösterircesine sağlam bir şekilde koymuştur.”
Biraz önce söylediğim gibi, sahibine öncelik hakkı veren bir sıfat bulunmadıkça mutlak olarak sağdan başlamak meşrudur. Şâri Teâlâ’nın uygun gördüğü bir meziyet, şeref ve fazilet bulunduğunda ise bunlara sahip olana öncelik tanımak şüphesiz arzu edilen şeydir.
A. Cüneyd Köksal
Abdülfettah EBU GUDDE'nin "Min Edebi'l-İslam" Risalesinde-V
19. Yaşlı ve fazilet sahibi olanlara misafirlik ve ikram bakımından öncelik verilmeli, başkalarından evvel onlardan başlanmalı, daha sonra onun sağındakinden devam edilmelidir. Böylece Resulullah’ın (s.a.v.) sünnetine uyulmuş olur.
Müslim, Huzeyfe b. Yeman’dan naklediyor: “Biz Resulullah ile bir yemeğe davet olunduğumuz zaman, o başlamadıkça biz de elimizi uzatmazdık.”
İbn Ömer’den Peygamberimizin şöyle buyurduğu rivayet olunuyor: “Rüyamda misvak ile dişlerimi temizliyordum, derken iki adam geldi. Biri diğerinden yaşlı idi. Ben misvağı küçük olanına verdim, bana: ‘Büyüğe!’ denilince büyüğe uzattım.”
Ebû Saîd Semüre b. Cündüb (r.a.) diyor ki: “Ben, Resulullah’ın (s.a.v.) zamân-ı saadetinde genç bir çocuktum. O’ndan birçok hadisler ezberlerdim. Beni, O’nun huzurunda konuşmaktan men eden şey, yalnızca orada benden yaşlı kimselerin bulunmasıydı.”
Bir mecliste; mesela yaş büyüklüğü, ilim, zikir ehlinden olma, Resulullah’ın (s.a.v.) soyundan gelme şerefi, başkanlık ve kumandanlık şerefi, Allah yolunda cihad etme, hayır kapılarında cömertlik gibi bir vasıfla diğerlerinden ayrılan bir kimseye öncelik vermek sünnettir. Misafirlik ve ikramda önce bu şahıstan başlanır, sonra kim olursa olsun sağındakiyle devam edilir. Böylece sağdan başlamayı teşvik eden hadislerle büyüklerden başlamayı emredenler bağdaştırılmış olur.
Bazı insanlar, sağdan başlamayı bildiren hadislere dayanarak, bunları yanlış anlayarak ve kendi seviyelerine indirerek, kim olursa olsun ev sahibinin hemen sağından başlamak sünnettir, zannediyorlar. Böyle yapmak, ancak hazır bulunanların vasıf, fazilet ve yaş bakımından müsâvî veya yakın olmaları durumunda meşru olur. Fakat eğer diğer konularda eşit olup da birisi yaş bakımından da olsa diğerlerinden üstün bulundu mu, artık önce ondan başlanmalıdır. Çünkü bu onu diğerlerine tercih ettirecek bir üstünlüktür.
İbn Rüşd, hacimli ve kıymetli eseri el-Beyân ve’t-Tahsîl’de şöyle diyor: “Topluluktakilerin durumu birbirine eşit veya yakın ise, sağdan başlamak güzel bir ahlak eseridir. Çünkü böyle yaparak, bazılarını diğerlerinden üstün tutma durumu ortaya çıkmamış olur.”
Fakat içlerinde âlim, fazilet sahibi ve yaşlı bir kimse bulununca, sünnet olan, meclisin neresinde olursa olsun ondan başlamaktır. Sonra onun sağından devam eder. Nitekim Resulullah (s.a.v.), kendisine su ile karışık süt getirildiğinde böyle yapmıştır. O esnada sağında bir bedevî, solunda Hz. Ebû Bekr (r.a.) bulunuyordu. Resulullah içtikten sonra bedevîye sütü uzatarak: “Sağdan, sonra da onun sağından (devam eder).” buyurmuştur.
Soldaki zat ilim, hayır ve yaş itibarıyla kendisinden başlanmağa daha lâyık da olsa, sağdakinden izin istenmedikçe ona verilmez. Nitekim Peygamberimiz’e (s.a.v.) bir içecek getirildiği zaman bunu içmiş ve sağında bir genç, solunda yaşlılar bulunduğu için gence: “Bunu şunlara uzatmam için izin verir misin?” diyerek izin istemiş, o da: “Hayır, vallahi ey Allah’ın resulü, Senden gelen nasibim hususunda kimseyi kendime tercih etmem.” diye cevap verince Resulullah gencin eline o içeceği, hakkın ona ait olduğunu gösterircesine sağlam bir şekilde koymuştur.”
Biraz önce söylediğim gibi, sahibine öncelik hakkı veren bir sıfat bulunmadıkça mutlak olarak sağdan başlamak meşrudur. Şâri Teâlâ’nın uygun gördüğü bir meziyet, şeref ve fazilet bulunduğunda ise bunlara sahip olana öncelik tanımak şüphesiz arzu edilen şeydir.
A. Cüneyd Köksal