sidretül münteha
Sun 8 May 2011, 02:31 pm GMT +0200
Hz. Ali (R.a.)'in Ailesi
Hz. Ali'nin Hz. Fatıma'dan Hasan, Hüseyin ve Muhsin adında 3 erkek, Zeyneb ve Ümmü Gülsüm adında iki kızı olmuştur. Hz. Fatıma'dan sonra evlendiği hanımlarından 15 erkek, 18 kız çocuğu olmuştur.
Hz. Ali, fevkalade beliğ ve fasih konuşurdu. Peygamber efendimizden sonra, onun derecesinde beliğ hutbe okuyacak bir başkası yok idi. Arap lisanının ilk kaidelerini koyan odur. Bu sebeple Kur'an-ı Kerim’in lisanına herkesten çok aşina idi. Devamlı Peygamber efendimizin yanında bulunması ve onun feyizli nurlarına ilk kavuşanlardan olması sebebiyle Kur'an'ın hükümlerini en iyi bilen o idi. Tefsire dair birçok rivayetler bildirmiştir. Bilhassa ayetlerin iniş sebepleri konusunda birçok rivayetleri vardır. Bu konuda buyuruyor ki:
"Sorunuz, bana ne sorarsanız, size cevabını veririm. Allah’ın kitabını bana sorunuz. Vallahi bir ayet yoktur ki, ben onun gecede mi, gündüzde mi, kırda mı, dağda mı nazil olduğunu bilmiyeyim." Bu sebeplerden dolayı, hakkında birçok rivayet olup, anlaşılması güç meselelerde, onun rivayeti tercih edilmiştir. Hacc-ı Ekber'in kurban bayramı olduğuna dair olan rivayeti gibi.
Hz. Ali, Ehl-i beytten olması sebebiyle, Peygamber efendimizin sünnetine herkesten daha fazla vakıftı. Bu hususta herkesin müracaat kapısıydı. Bizzat Rasûlüllah efendimizden duyarak yazdığı bir hadis sahifesi vardı. Bu sahife, "Sahifetü Ali bin Ebi Talib" adıyla 1986'da yayınlanmıştır.
Kendisinden 586 hadis-i şerif bildirilmiştir. Bunlardan 20 tanesi hem Buhari'de, hem de Müslim'de bulunur. Bundan başka 9 hadis-i şerif Buhari'de, 15 hadis Müslim'de, tamamı da Ahmed bin Hanbel’in Müsned adlı kitabında vardır.
Hz. Ali (R.a.), Ashâb-ı Kiram’ın en büyük fıkıh alimlerindendi. Halledilemeyen mevzular ona havale edilirdi. Hatta Hz. Ömer buyurur ki:
"Şayet Hz. Ali olmasaydı, Ömer helak olurdu." Fıkha dair bildirdiği hükümler, "Mevsûatü Fıkhı Ali bin Ebi Talib" adıyla yayınlanmıştır.
Hz. Ali'nin hikmetli sözleri birçok kitaplarda toplanmıştır. Bunlardan Emsalü İmam Ali, Gurer-ül-Hikem ve Dürer-ül-Kilem adlı eserler basılmıştır. Bu kitaplardaki sözlerinde Hz. Ali buyuruyor ki:
"Affetmek fazilettir. Kararlı olmak metâ'dır, sahip olunan maldır. Kararsız olmak ise zayi olmaktır. Doğruluk emânet, yalancılık hıyanettir. İnsaf rahatlık, şer küstahlıktır. Emânete hıyanet etmemek, îmândandır, güler yüzlülük ihsandandır. Doğruluk kurtarır, yalan felâkete sürükler. Kanaat insanı zengin yapar, yerinde kullanılmayan zenginlik azdırır. Dünya aldatır, şehvet kandırır. Lezzet oyalar, nefsin arzuları alçaltır. Hased yıpratır, nefret çökertir."
“Akıllı kimse, günâhlarını tövbe ile örtendir. Cömert, kötülük yapana iyilikle karşılık verendir."
“İlim; güzel bir mîrâs, genel bir ni'mettir. İnsaf, ihtilâfı giderir, ülfeti getirir."
“Adalet; îmânın başıdır, ihsanın birleştiği noktadır ve îmânın en yüksek mertebesidir."
“Alim; sözü, işine uygun olandır. Âlim ilme doymaz."
“Hikmet; akıllıların bahçesi, ermişlerin mesîresidir, gezinti yeridir."
“Akıllı; şehvetten uzaklaşan, âhireti dünya ile değişmeyendir. Akıllı, yalnız ihtiyâcı kadar ve delille konuşur, sâdece âhiretinin ısiâhı için çalışır. Akıllı, günâhlardan sakınır, ayıplardan uzak durur. Cömertlik günâhları siler, kalblere sevgi eker."
“Câhil; dayakla uslanmaz, nasihatlerden payını almaz.”
“İlim; insanı akla götürür, kim ilim öğrenirse akıllanır.”
“İlim; ruhu ihya eder, diriltir. Aklı aydınlatır, cehaleti öldürür.”
“Zulüm; ayakların kaymasına, ni'metin yok olmasına, milletlerin helakine sebep olur.”
“Gerçek mü'minin sevgisi, kızması, birşeyi alması, yapması ve terki, hep Allah için olur.”
“Kâmil mü'min gizli şükür eder, belâya karşı sabır eder, ümîd hâlinde iken bile korkar.”
“Akıllı kimse, ibâdetle, nefsin arzusuna karşı gelendir. Câhil kimse, günâh işleyerek nefsin arzusuna uyandır.”
“Allah’a kavuşmak, kötü insanlardan uzak durmakla olur.”
“İhtiraslı kimse, bütünüyle dünyaya mâlik olsa bile yine fakirdir.”
“Doğruluk, İslâm’ın direği, îmânın desteğidir.”
“Allah’ın azabından korkmak, müttekîlerin, takva sahiplerinin nişanıdır.”
“Dînin esâsı, emâneti yerine vermek, sözünde durmaktır.”
“Hased eden dâima hastadır, cimri insan, dâima fakirdir.”
“Başa kakan, nefret ateşini körükler.”
“Kanaatkar olmak, boyun eğme zilletinden daha hayırlıdır.”
“Olgunluk üç şeyde gereklidir: Musîbetlere sabır, isteklerde aşırıya kaçmamak ve istiyene vermektir.”
“Yumuşaklık, durulmayı çabuk sağlar ve zor olan şeyleri kolaylaştırır.”
“Alim, câhili hemen tanır, çünkü daha önce o da câhildi.”
“Câhil âlimi tanımaz, çünkü daha önce âlim değildi."
“Akıl ve ilim, birbirinden ayrılmayan ve zıt olmayan iki kardeş gibidir.”
“İmân ve haya, birbirinden kopmayan bir bütündür.”
“İmân ve ilim, ikiz kardeş ve birbirinden ayrılmayan arkadaş gibidir.”
“Öfke, tutuşturulmuş bir ateş gibidir. Her kim ki öfkesine hâkim olursa, onu söndürür ve her kim onu salıverirse, ilk yanan kendisi olur.”
“Ahmaklık, dermanı bulunmayan bir dert, şifâsı olmayan bir hastalıktır.”
“Allah için kardeş olanların sevgisi, sebebi dâim olduğu için devam eder. Dünya için kardeş olanların sevgisi, sebebi devam etmediği için, kısa sürer, bir an gelir son bulur.”
“Akıllı, sustuğu vakit tefekkür, konuştuğu vakit zikir eder, baktığı vakit de ibret alır.”
“Kendisi amel etmeksizin Allah yoluna çağının kişi, oksuz yaya benzer.”
“Sükût, sana vakar kazandırır ve seni özür dileme zahmetinden kurtarır.”
“İhtiras, gafillerin kalbinde şeytanların sultânıdır.”
“Hasedcilerin eın ehveni, hased ettiği kişinin elindeki ni'mitlerin yok olmasını ister.”
“İlim, insanı Allah’ın emrettiği şeylere götürür, zühd ise o şeylere erişilmesini kolaylaştırır.”
“Korkaklık, ihtiras ve cimrilik, Allah’a karşı kötü zaıınm bir araya getirdiği kötü arkadaşlardır.”
“Mal, harcandığı kadar sahibine ikramda bulunur. Kişinin yaptığı cimrilik kadar ona ihanet eder.”
“Fakîh öyle biridir ki, insanları Allah’ın rahmetinden ümitsizliğe düşürmez ve onları Allah’ın rahmetinden yüz çevirtmez.”
“Mal ve çocuklar, dünya hayatının zînetidirler. Salih amel de, dünyadan âhırete götürülen mahsûldür.”
“Allah için seven bir kardeş, en yakından daha yakın, anne ve babalardan daha merhametlidir.”
“Amel eden câhil kişi, yoldan başka yerde yürüyen gibidir.”
“Bu yürüyüşü ona, ihtiyâcından uzaklaşmaktan başka bîrşey kazandırmaz.”
“İnsan, sözü ile tartılır veya işi ile değerlendirilir.”
“Seni zînet yönünden ağır getirecek şeyi söyle ve kıymetini artıracak şeyi yap.”
“Yalancı, sözünde suçludur, isterse delili kuvvetli ve ağzı lâf yapan biri olsun.”
“İstişare, danışma sana rahatlık, başkasına yorgunluktur.”
“Dünya mü'minin hapishanesi, ölüm hediyesi, Cennet de varacağı yerdir.”
“Dünya kâfirin Cenneti, ölüm korkulu rü'yâsı, Cehennem de varacağı son duraktır.”
“Allah’a tâatle uğraşmak en kârlı iş, doğru konuşan dil ise, en güzelidir.”
“Gaddarlık, herkes için kötü bir şeydir. Şan, şeref sahibi ve büyük zâtlar için daha çirkindir.”
“Takva, dîni ıslâh, nefsi muhafaza eder ve mürüvveti süsler.”
“Akıllı; alçak dünyadan el çeken, Cennet-i a'lâya göz dikendir.”
“Sabır en güzel huy, ilim en şerefli süs eşyasvdır.”
“Kalblerin gafletine, gözlerin uyanık olması fayda vermez.”
“Sıkıntıya düşmeden önce emniyet tedbirini alan kimse, ayağını sağlam yere basmış olur.”
“Sabır, insanın basma gelene katlanması demektir.”
“Onu kızdırana karşı da kendisine hâkim olmaktır.”
“Korku kaderi değiştirmez, yalnız sevabın yok olmasına sebep olur.”
“İhtiras, rızkı artırmaz.”
“Kârlı olan, dünyayı âhıretle değiştirendir.”
“Cimri, dünyada kendi nefsine cömert davranmaz, bütün malını mirasçılarına vermeye razı olur.”
“Mal, sahibini dünyada yükseltir, âhırette alçaltır.”
“Hased, bir dert ve hastalık olup, hased eden veya olunan helak olmadıkça çâresi bulunmaz.”
“Günâhlar birer dert olup, devası istiğfardır.”
“Sabır iki kısımdır: Sevmediğin şeye sabretmek ve sevdiğin şeye sabretmek."
“Sabır, en güzel îmân kisvesi ve insanların en şerefli ahlâkıdır.Şek ,şüphe, yakîni bozar, îmânı yok eder.”
“Mürüvvet; insanın, kendisini lekeleyecek şeylerden kaçınması ve güzellik kazandıracak şeylere yaklaşmasıdır.”
“Cömertlik ve cesaret, şerefli maksatlar olup, Allahû Teâlâ bunları sevdiği ve denediği kişilere ihsan eder.”
“Sıkıntıya karşı sabır etmek, bolluk anındaki afiyetten daha efdaldir.”
“Akıllı, iyiliklerini canlandıran, kötülüklerini öldürendir.”
“Tûl-i emel, fazla yaşama arzusu, serâb gibidir, bunu gören su sanıp aldanır.”
“iyiliği tamamlamak, yeniden başlamaktan daha hayırlıdır.”
“Kendi nefsinden razı olan, aklanmıştır. Ona güvenen, mağrur ve yolunu şaşırmıştır.”
“Gerçek dost, ayıbını görüp nasihat eden, gıyabında seni koruyan ve seni kendisine tercih edendir.”
“Ahmaklık; herşeyi fuzûliymiş gibi hiçe saymak ve câhil insanlarla arkadaşlık kurmaktır.”
“Allah için dost olan, kişiye doğru yolu gösteren, fesattan uzaklaştıran ve ibâdetlerinde yardımcı olandır.”
“İlim, maldan daha hayırlıdır. İlim seni, sen de malı korursun.”
“Fazilet; çok mal ve büyük işlerle değil, güzel kemâliyet ve hayırlı işlerle olur. “
“Fazilet, en iyi maldır. Cömertlik, en güzel mücevherdir. Akıl, en güzel zînettir. İlim, en şerefli meziyettir.”
“Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin süsü ve güzelliğidir.”
“Akıllı kimse; dilini kötü söz ve gıybetten koruyan, mü'min; kalbini şek ve şüpheden temizleyendir.”
“İyilikle emretmek, insanların en faziletli amelleridir. İffet; nefsin koruyucusu ve kinlerden paklayıcıdır.”
“Sabır iki kısımdır; belâya sabır iyi ve güzeldir. Bundan daha güzeli, haramlara karşı sabırdır.”
“Haramlardan çekinmek, akıllıların sânı, şereflilerin tabiatmdandır.”
“Allah korkusundan dolayı göz yaşı dökmek, kalbi nûrlandırır. Tekrar günâh işlemekten insanı korur.”
“Yaptığı günâh bir işle öğünmek, o günâhı yapmaktan daha kötüdür.”
“Arifin, yüzü nûr ve tebessüm, kalbi korku ve hüzün doludur."
“Dünya; güzel, aldatıcı ve geçici bir serâb, çabuk yıkılan bir dayanaktır.”
“Sevgi, kalblerin birbirine yakınlaşması ve ruhların ünsiyetidir.”
“Yumuşaklık, öfke ateşini söndürür. Hiddet ise öfke ateşini körükler.”
“Mü'min, baktığında ibret alır. Bir şey verilirse, şükür eder. Musîbet ve belâya uğrayacak olursa, sabır eder. Konuşacak olursa, Allahü Teâla'yı hatırlatır.”
“Akıl, mü'minin dostu; ilim, veziri, sabır, askerlerinin komutanı ve amel ise silâhıdır.”
“İmân ile amel, ikiz kardeş olup, birbirinden ayrılmazlar.”
“Hased edenin sevgisi sözlerinde görülür. Kinini işlerinde gizler. Adı dost, fiili düşmancadır.”
“Yumuşak başlı olanlar; en sabırlı, derhal affedici ve en güzel huylu olan kimselerdir.”
“Allahû Teâlâ'dan haya etmek, insanı Cehennem azabından korur.”
“Gaflet, insana gurur getirir, helake yaklaştırır.”
“Mü'min, dünyaya ibret gözü ile bakar. İhtiyâcı için karnını doyurur.”
“Dünyadan konuşulduğu vakit, nefret ve tenkıd kulağı ile dinler.”
“Fazilet, gücü yettiğinde affetmektir."
"Haya ve cömertlik, ahlâkların en efdalidir.”
“Kötü insan, hiç kimseye iyi zan beslemez. Çünkü o, herkesi kendisi gibi görür.”
“Kâmil olan kimse, aklı, arzu ve isteklerine galip gelendir.”
“Söz ilâç gibidir. Azı faydalı, çoğu zararlıdır.”
“İslâmiyet; teslimiyettir. Teslimiyet, yakındır.”
“Yakın, tasdiktir. Tasdik, ikrardır. İkrar, edadır, yerine getirmektir. Edâ ise ameldir.”[91]
"Her kim aklını Allahu Teala'nın ilminden ve Sedat'ından üstün tutar ve görürse, o kimse İslam'da değildir ve İslam'da birşey de değildir. Hakeza içerisinde yaşadığı zamanı ıslah edemez/idare edemez düşüncesiyle, kanaatiyle müslümanların Şeriat'ina karşı kalbinden bir darlık, hazımsızlık duyan kimse de böyledir.” [92]
Hz. Ali (R.a.), ölüm döşeğinde oğullarına şu vasiyette bulunmuştur:
"Allah'tan korkmanızı, o size meyletse de dünyaya meyletmemenizi, nimetinden mahrum kalmanıza asla üzülmemenizi tavsiye ederim. Devamlı doğruyu konuşun ve ecir kazanmaya çalışın, zalimin takipçisi, mazlumun ve hasksızhğa uğrayanların da yardımcısı olun. İkinize, bütün çocuklarıma, hanımlarıma ve sözümü duyan herkese, Allah'dan korkmayı, uyumlu olmayı ve aranızda sevgi ve beraberlik ruhunu yaşatmayı öğütlüyorum. Zira dedeniz/Hz. Muhammed (sav)'in
"İnsanlarla iyi geçinmenin (nafile) namaz ve oruçların tümünden daha faydalı olduğunu" söylediğini duydum. Ne olur yetimlerle ilgilenin, sakın onlara infakı durdurmayın ve gözünüzün önünde haklan ellerinden alınmasın. Komşularınızı da ihmal etmeyin, çünkü onlar nebinizin size iyi muamele etmenizi istediği insanlardır. Hatta bu hususu o kadar dile getirdi ki, zannettik onları varis yapacaktır. Kur'an-ı Kerim'e; sımsıkı sarılın, onun hükümlerini uygulamada herkesten çabuk davranın, namaza özel bir ihtimam gösterin, çünkü o dininizin direğidir. Allah'ın evi Kabe'yi de unutmayın, hayatınız boyunca onu boş bırakmayın, zira orası terkedilîrse, ne Allah, ne de insanlar size değer verir. Allah yolunda malınızla, canınızla ve dilinizle cihad etmeyi ihmal etmeyin. Hısım ilişkisine ve tasaddukta bulunmaya önem verin, kopukluğa ve birbiriniz aleyhine kötülük yapmaya tevessül etmeyin, iyiliği emretmeyi ve kötülüğü nehyetmeyi terketmeyin, zira böyle yaparsanız başınıza en zalimleriniz geçer, böylece, dua edersiniz fakat Allah katında kabul edilmez. “[93]
Hz. Ali (R.a.), halkı Allahû Teâla'nın şeriatıyla idare etmiştir. Şehidçe bir hayat yaşamış ve sonunda şehadet şerbetini içmiştir. Rasûlüllah (sav) tarafından cennetle müdelenmiş olup Aşere-i mübeşşeredendir. O'nun vasıfları cennetliklerin vasıflandır. Onun hayatından kendi hayatına izler taşıyanlar, cennete ulaşmaya çalışanlardır.
[91] Ruh'ul Meani (Aileme Alüsi) C:3, Sh:ı06, Beyrut/1405.
[92] Makalatü'l Kevseri Muhammed Zahidü'l Kevseri) Sh: 121, Beyrut/ 1993.
[93] et- Taberanî,el Mu'cemu'l Kebir: 1/59-60, Beyrut/1978; et- Taberi, 5/147, 149.