sidretül münteha
Sat 5 November 2011, 04:32 pm GMT +0200
12. Hurma Satışının Caiz Olmayan Türü
20. Atâ b. Yesâr'dan: Resûlullah (s.a.v.):
«— Hurma hurma ile eşit olarak (misli misline) satılır» buyuranca, kendisine:
«— Ya Resûlullah, senin Hayber'deki zekât memurun bir Ölçek hurmayı iki ölçek hurma karşılığında alıyor» denildi. Bunun üzerine Resûlullah:
«— Onu bana çağırın» buyurdu. Çağırdılar, huzura gelince Resûlullah (s.a.v.):
«— İki ölçek hurma karşılığında bir ölçek hurma mı, alıyorsun?» dedi. Memur:
«— Ya Resûllallah, bana iyi cins hurmayı kötü cins hurmayla değişirken eşit olarak vermiyorlar» deyince, Resûlullah (s.a.v.):
«— O halde kötü cins hurmayı para ile sat, sonra bu para ile iyi cinsini al.» buyurdu.[21]
21. Ebû Said el-Hudrî ve Ebû Hureyre'den: «Resûlullah (s.a.v.) birini Hayber'e zekât memuru tayin etti. Memur kaliteli hurmalarla dönünce Resûlullah:
«— Hayber'in bütün hurmaları böyle mi?» diye sordu. Memur da:
«— Hayır vallahi Ya Resûlullah, biz topladığımız kalitesiz zekât hurmalarının iki ölçeğini bir ölçek kaliteli hurma ile ve üç ölçeğini iki ölçeği ile değiştiriyoruz,» deyince Resûlullah:
«—Böyle yapma. Kalitesiz hurmayı para ile satarak yerine kalitelisini al» buyurdu.[22]
22. Zeyd Ebû Ayyaş'dan: «Ben Sa'd b. Ebî Vakkas'a süit[23] karşılığında arpanın (satın alınmasının hükmünü) sordum». Sa'd:
«— Ölçekte hangisi daha çoktur?» dedi. Ben:
«— Arpa» deyince, Sa'd beni bundan men etti ve dedi ki:
«— Resûlullah'ı (s.a.v.) işittim, Kendisine yaş hurma karşılığında kuru hurma satın alınmasının hükmü sorulduğunda; «Yaş hurma kuruyunca noksanlaşır mı?» buyurmuş, onlar da evet nok-sanlaşır deyince buna müsaade etmemişti.[24]
[21] Hadis, mürseldir. İbn Abdilber derki: Davud b. Kays onu, Zeyd b. Atâ ile Ebû Saîd el-Hudrî'den mevsul yapmıştır.
Hadisden, aynı cinsten farklı kalitelerdeki meyveler birbirleriyle değiştirilince miktarlarının eşit olması gerektiğini Öğreniyoruz. Fazlalık faiz olur. Hanefılerin görüşü de böyledir. (Bk. Meydanı, el-Lübab, c. 2, s. 38).
[22] Buharı, Buyu, 34/89; Müslim, Musakat, 22/18, no: 95.
[23] Süit: Buğday ile arpa arasında hububat türünden bir şeydir. Arpa kadar kapçığı yoktur.
[24] Ebu Davud, 22- Buyu, 18; Tirmizî, 12- Buyu, 14; Nesaî, 44- Buyu, 36; îbn Mâce, 12- Ticârât, 53; Şarî, Risale, no: 907; Şeybanî, 765. Arpanın süit karşılığı satılması, ya peşin, ya da vadeli olur. Peşin olursa Hanefilere göre, birbiriyle farklı değiştirilmesi caizdir. Zira cinsler ayrılır. Cinsler ayrı olunca faizin kapsamına girmez. Vade ile olursa, o zaman caiz değildir. Kuru hurma mukabilinde yaş hurma alınmasına gelince, mesele Hanefilerce*ihtilaflıdır. Ebû Hanifeye göre caiz, Ebû Yusuf, Muhammed ve diğer mezhep imamlarına göre caiz değildir. (Sehâranfûrî, Bezlül-Mechud, c.15, s. 19-20)