sidretül münteha
Mon 21 February 2011, 08:17 pm GMT +0200
2. Hüküm Gerektiren Kusurlar ve Şartları
Bu fasılda -"bir hükmü gerektiren kusurlar hangileridir ve bu kusurların şartı nedir?" diye- iki konu işlenecektir. [120]
a-Hüküm Gerektiren Kusurlar
aa- Genel Olarak
Bir hükmü gerektiren kusurlar -ruhî ve bedenî olmak üzere- iki kısımdır. Bunların her biri de satılan malda ya zıtlannın varlığı şart koşulur -ki buna «şart bakımından kusur» denilir- ya zıtlannın varlığı şart koşulmasa bile, kendileri bir hükmü gerektirirler. İşte bu kusurlardır ki zıtlannın yokluğu, asıl yaradılışta eksiklik sayılır. Diğer kusurlara gelince: Bunlar da, zıtlan -bilgi ve san'at sahibi olmak gibi- üstünlük ise de, kendileri eksiklik sayılmazlar. Bu kusurlar da çoğunlukla ruhi iseler de, bazen bedeni de olurlar. Bedeni kusurlardan da kimisi, canlılarda, kimisi de cansız olan varlıklarda bulunur.
Akid üzerinde etkisi bulunan kusurlar-bütün ulemaya göre- satılan malın ya bünye veyahut ruhunda, değerini düşüren bir eksiklik husule getiren kusurlardır. Bu da, değişen zaman, yer, gelenek ve şahıslara göre değişir. Bazen -köle ve cariyelerin sünnetli olarak doğmalan gibi- bünyede eksiklik sayılan bir şey, şeriatta üstünlük ve fazilet sayılır. Değişen şeylerde bulunan bu gibi vasıflar birbirlerine yakın olduğu için, ulema "hangi vasıf, hangi şeyde bulunduğu zaman kusur sayılır?" diye ihtilâf etmişlerdir. Biz de, ulemanın kusur olduğunda ihtilâf ettikleri bu vasıflann en meşhurlannı ele alacağız ki, fıkıh ile uğraşan kimse için, geçmiş fukahadan herhangi birinin, hakkında bir şey söylediğine vakıf olmadığı mes'elelerde bir düstur ve kanun mesabesine geçmiş olsun. [121]
[120] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/224.
[121] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/224.