sumeyye
Sun 13 March 2011, 01:18 pm GMT +0200
HİSSE SAHİPLERİ
Bunlar farz olan pay sahipleridir. Bunlar; hisseleri Allah (cc) ın Kitab'ında veya Rasûlullah (sas) ın sünnetinde veya icmâ ile takdir edilmiş olan pay sahipleridir. Terekenin taksiminden evvel bunların hisseleri verilir. Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Farz (kesin) olan hisseleri sahiplerine verin. Artan kısım ön sıradaki erkek asabenindir.” [16]
Neseben ve Sebeben Asabe Olanlar:
Asabeler; on tanesi neseben, iki tanesi de sebeben olmak üzere on iki tanedir. Neseben hisse sahibi olan on kişiden erkek olanlar şunlardır:
1- Baba: Ölünün babasının üç hali vardır;
a- Ölünün oğlu veya oğlunun oğlu ile beraber bulunuyorsa, belli hisselerini, yani terekenin altıda birini alır. Bu hususda Allah (cc) şöyle buyurmuştur:
“Ölenin çocuğu varsa, ana -babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi vardır.” [17]
b- Ölenin oğlu veya oğlunun oğlu bulunamazsa, asabe olur. Bu hususda Allah (cc) şöyle buyurmuştur:
“Ölenin çocuğu yok da ana-babası ona vâris olmuşsa, anasına üçte bir (düşer).” [18] Bundan da anlıyoruz ki, malın artan kısmı babaya kalır.
c- Ölünün kızı veya oğlunun kızı ile beraber bulunuyorsa, altıda bir alır. Ölünün bir kızı varsa, malın yarısı ona verilir. İki veya daha fazla kızı varsa, malın üçte ikisi onlara verilir. Artan kısım yine babaya kalır. Çünkü o asabedir. Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Artan kısım ön sıradaki asabenindir.” [19]
2- Dede: Bundan maksat sahih dededir. Sahih dede; ölen ile arasında kadın bulunmayan dededir. Babanın yokluğunda baba makamındadır. Yeri gelince bu inşâallah anlatılacaktır. Çünkü baba adı, dede için de kullanılır. Allah (cc) Yûsuf (as) dan haber verirken, şöyle buyurmuştur:
“Atalarım İbrahim, îshak (ve Yâkub'un) dinine uydum.” [20] İshak (as), Yûsuf (as) un dedesidir. İbrahim (as) de babasının dedesidir.
3- Ana bir kardeşler:
a- Ana bir kardeş bir tane ise, altıda bir alır.
b- Birden fazla iseler, terekenin üçte birini eşit olarak paylaşırlar. Kız ve erkek burada eşit hisse alırlar. Bu hususda Allah (cc) şöyle buyurmuştur:
“Eğer bir erkek veya kadının ana-babası ve çocukları bulunmadığı halde (kelale şeklinde) malı mirasçılarına kalırsa ve bir erkek yahut bir kız kardeşi varsa, her birine altıda bir düşer. Bundan fazla iseler, üçte bire ortaktırlar.” [21] Übeyy (ra) ile Sa'd b. ebî Vakkas (ra) bu âyet-i kerîmeyi;
“Ve ana bir erkek yahut bir kız kardeşi varsa.” şeklinde okumuşlardır. Onların bu okuyuşları Rasûlullah (sas) dan rivayet etmeleri gibidir ve bu okuyuşları o rivayetleri için bir açıklama olmuştur. Ashab da bunun üzerine icmâ etmişlerdir. [22]
[16] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî ve Ahmed rivayet etmiştir. Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/383.
[17] Nisa: 4/11.
[18] Nisa: 4/11.
[19] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî ve Ahmed rivayet etmiştir.
[20] Yûsuf: 12/38.
[21] Nisa: 4/12.
[22] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/383-385.