ayten
Fri 22 October 2010, 01:01 am GMT +0200
7. 4- Hıristiyanlık
Hıristiyanlığın Orta Asya'daki varlığı ile ilgili bilgiler 4.yy'dan öncelere gitmemektedir. İlişkiler genelde Doğu Kiliseleriyle olmuştur. Başta Nesturyanizm gelir. Özellikle Baykent, Buhara gibi ticaret yolu çevresinde kurulan yerleşim yerlerinde görülür. Henüz 332 yılında Merv'de bir Hıristiyan Piskoposluğuna rastlanır. 7. Ve 8. Yüzyıllara ait, Orta Asya ve Urallardaki Hıristiyan eserleri Karluklara aittir. Aynı yüzyılda Nesturilik Kırgızlar, Uygurlar, Naymanlar, Kereitler ve Hımlar arasında da yayılmıştı. Talaş şehri müslümanlarca fethedildiğinde oradaki büyük kilise camiye çevrilmişti. Daha sonraki devirlerde Hıristiyanların hızla İslam'a geçtiklari görülür. 15. yy. dan sonra haklarında bilgi bulmak zorlaşır. [202]
Bizans Melkit kilisesinin misyon faaliyetleri de diğerlerinden geri kalmaz. İpek Yolu üzerinde ve Maveraünnehir de misyon merkezleri kurulur ve Çin'e kadar misyonerler gönderilir. Ancak Nesturîler kadar başarılı olamamışlardır. Esas başarılarını Doğu Avrupa ve Balkanlarda göstermişlerdir. Hatta Hıristiyanlığı kabul eden Türk boyları milli benliklerini dahi kaybederek, Slavlaşmış veya çevre milletlerin içinde kaybolmuşlardır. Bulgarlar, Kumanlar, Kıpçaklar, Uzlar vs. bunun örnekleridir. Milli benliklerini kaybetmeden günümüze ulaşabilenler Gagauzlar (Gök Oğuzlar)dır. Ortodoks Hıristiyanlardır. Dillerini muhafaza etmeyi başarmışlardır. Hatta 14. yy.da Dobruca'da Balık Bey liderliğinde bir devlet dahi kurmuşlardı. Halen Moldavya cumhuriyetine bağlı olarak yaşarlar. [203]