sumeyye
Wed 23 March 2011, 02:36 pm GMT +0200
Hidâne Hakkı Hususunda Akrabalık:
Çocuğun annesi yok veya hidâneye ehil değilse; sonra sırasıyla anne anne, baba anne, öz kız kardeş, ana bir kız kardeş, baba bir kız kardeş, sonra aynı şekilde teyzeler, sonra aynı şekilde halalar gelirler. Kız kardeşin kızları, erkek kardeşin kızlarından önce gelir. Erkek kardeşin kızları halalardan Önce gelir: Bunda kaide şudur; -evvelce de açıkladığımız sebeplerden dolayı- bu velayet anneler tarafından istifade edilir. Onların bu velayeti ifâ etmeleri istenir. Bu hususda ana tarafı baba tarafından önce gelir. Zira nineler kız kardeşlerden, kız kardeşler de teyzelerden ve halalardan Önce gelir. İmam Muhammed'in Ebû Hanîfe'den rivayet ettiği görüşe göre; teyze baba bir kız kardeşten önce gelir. Çünkü teyze, ana mertebesindedir. Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Teyze anadır." [120] Akrabalıkta teyzeler halalara müsavidirler. Ancak akrabalıkları ana tarafından geldiği için, teyzeler halalardan önce gelmektedirler. Hem ana hem de baba tarafından olan kadınlar hidânede önceklikli olurlar. Sonra ana tarafından akraba olanlar sonra da baba tarafından akraba olanlar gelirler. Ana tarafından gelen akrabalıklar tercih edilir. Amca kızları, hala kızları, dayı kızları ve teyze kızları gibi mahrem akrabalığı olmayanlar hidâne hakkına sahip değildirler.
Hidâne hakkı olan bir kadın çocuğa yabancı olan biri ile evlenince, hidâne hakkını kaybeder: Zira Hz. Peygamber (sas) bir anneye hitaben; "Nikâh/anmadığın müddetçe, çocuğu alma hususunda sen daha fazla hak sahibisin." başka bir rivayette de "... evlenmediğin
müddetçe..." buyurmuştur. [121] Ebûbekir (ra) in hadîsinde de şöyle buyurulmuştur: "Çocuk büyümedikçe yahut annesi evîenmedikçe; annesi onu almakta daha fazla hak sahibidir. "Zira annesi evlenirse, üvey babası çocuğa zarar verebilir. Çocuğa zarar gelmesin diye bu durumda annesinin hidâne hakkı düşer. Çocuğun faydasını korumak için, şefkatki olduğundan dolayı kadının hidâne hakkı sabit olur. Bu şefkat ortadan kalkınca, hidâne hakkı da ortadan kalkar. Ama kadın çocuğunun mahrem olan bir akrabasıyla evlenince, hidâne hakkı ortadan kalkmaz. Çünkü bu üvey babanın o çocuğa şefkati vardır. Meselâ çocuğun annesinin çocuğun amcasıyla veya çocuğa bakmakta olan ninesinin çocuğun dedesiyle evlenmesi gibi... Ondan ayrılınca da hakkı avdet eder: Çünkü mâni ortadan kalkmıştır.
Kocanın hidâne hakkını kabul etmemesi karşısmda söz kadının olur: Çünkü o hidâne hususundaki hakkının butlanını (bâtıl olmasını) inkâr etmektedir. [122]
[120] Bu hadîs-i şerifin tahrîcini Ebû Dâvud yapmıştır. 76- Bu hadîs-i şerîfı Taberânî merfû olarak rivayet etmiştir.
[121] Bu hadîs-i şerifin tahricini Ebû Dâvud yapmıştır
[122] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 3/267-268.