Hicri On üçüncü yıl ecnadeyn savaşı

 

îbnî İshak anlatıyor: Hz. Ebu Beki' (r.a.) hacdan Medine'ye döner dönmez, Amr b. El-Âs, Yezid b. Ebi Süfyan, Ebû Ubeyde b. Cerrah ve Şurahbil b. Hasene (r.a.)'ları Filistin tarafına gönderip Belkâ üzerin­den geçmelerini emretti.[210]

İbnu Cerir-i Taberi -konuya devamla şöyle anlatır: Ebu Bekr (r.a.), hicri on üçüncü yılın hemen başında orduyu Şam diyarına gazaya çı­kardığında ilk sancağı Halid b. Said b. As'a vermişti. Sonra da, daha Halid yola çıkmadan önce onu bu görevden almıştı. Bir başka riva­yette "onu yola gönderdikten bir ay sonra azletti" de diyor. Hz. Ebu Bekr Halid b. Velid'e emir yazarak yolladı. O da Şam diyarına hareket etti. Halid Şam diyarına varınca Merci Râhıt denen yerde Gassani'lere saldırdı. Sonra ilerleyip Busra şehrinin kanalına geldi. Ebû Ubeyde ile iki arkadaşı da gelmiş bulunuyorlardı. Busra halkıyla sulh anlaşması yaptılar. Böylece Şam şehirlerinden ilk fethedilen şehir Busra oldu. Halid b. Velid de bu seferinde Tedmur halkıyla sulh yaptı:[211]

İbni İshak der ki: Sonra hepsi birleşerek Filistin üzerine yürüdüler. Rum ordusuyla Remle ile Beyt-i Cibrîn[212] arasmdaki Ecnadeyn'de karşılaştılar. Emirlerin hepsi kendi alaylarının başında idi. Denildiğine göre başkomutan Amr b. Âs (r.a.) idi. Rum ordusunun baş komutanı da Kubuklar idi. Çarpışmada rum komutanı Kubuklar öldürülmüş ve müşrik ordusu on üçüncü yılın Cemadiye'I ûla ayının üçünde bir Cu­martesi günü yenilgiye uğramıştır.[213]

Orada ashabın büyüklerinden Nuaym b. Abdillah b. Nahhâm, Hişam b. El-Âs, Fazl b. Abbas ve Ebân b. Said (r.a.)'lar şehit olmuş1ardır.[214]

Vakidî der ki: Bize göre doğru olan, Ecnadeyn harbinin Cemadiye'I ûla ayında yapıldığıdır. Ebu Bekr (r.a.)'a zafer müjdesi verildiği za­man o son nefesini vermek üzereydi.[215]

İbni Lehîa, Urve'den Ebu'l Esved yoluyla şöyle dediğim anlatır: -Ecnadeyn savaşında müslümanlardan şehid olan sahabeler şunlar­dır:

1- Amr

2- Eban b. Said b. Âs

3- Halid b. Said b. Âs

4- Tufeyl b. Amr ed-Devsî

5- AbdulIalı b. Amr ed-Devsî

6- Dırâr b. El-Ezvar

7- İkrime b. Ebi Cehl b. Hişâm

8- Îkrime'nin amcası Seleme b. Hişam b. Muğire

9- Hebbâr b. Süfyan el-MaHz.ûmî

10- Nuaym b. Nahhâm el-Adevi

11- Sahr b. Nasr el-Adevi 1

12- Hişam b. Âs es-Sehmî

13- Temim b. El-Hâ-ris b. Kays

14- Said b. El-Haris b. Kays. Allah hepsinden razı olsun.4

Muhammed b. Sa'd da şu ilaveleri söyler: Ecnadeyn savaşında Tuleyb b. Umeyr ile annesi hem de Peygamberimizin halası olan Ervâ (r.a.) da şehit edilmişlerdir.[216]

Ebu'l Huveyris'den şöyle dediği anlatılır:

-Ecnadeyn savaşında Patriklerden biri düello için meydana çıktı. Onunla savaşmaya müslümanlardan Abdullah b. Zübeyr b. AbdüM Muttalib b. Hişam çıkıp Patriği öldürdü.[217] Ardından başka bir Patrik meydana atıldı. Abdullah b. Zübeyr (r.a.) uzun bir çarpışmadan sonra onu da öldürdü. Onun çok yorgun düştüğünü gören Amr b. El-Âs (r.a.): "Allah aşkına artık başka mübarezeye çıkma!" diye ant verip yalvardıysa da o: "Vallahi sabretmeye gücüm yetmiyor." deyip kabul etmedi. İki taraf birbirine saldırıp kılıçla çarpışma başladı, ve bir süre sonra Abdullah ölü olarak bulundu.[218]

Vakidi der ki: Abdullah b. Zübeyr (r.a.) otuz yıl yaşamıştır. Pey­gamberden naklettiği hadis var mı bilemiyoruz.

Rivayete göre Hz. Abdullah Huneyn savaşı günü kaçmadan, dağılıp gerilemeden Peygamber (s.a.v.)'le beraber sebat edenler arasındaydı."[219]

İbni Cerir et-Taberi der ki: Ecnadeyn savaşında Haris b. Evs b. Atik ile Osman b. Tafha b. Ebi Talha el-Abderi de şehid oldular. İbni Cerir aynen böyle söylüyor.[220]



[210] Taberi, Tarih 2/331; Tarihi Halife 119; İbnu'! Esir 2/402

[211] Fütuhu'ş Şam s. 77; Tarihi Halife s. 119

[212] Beyt-i Cibrîn Kudüs ile Gazze arasında ufak bir

[213] Tarihi Halife 119; El-Ezdi, Fütühu'ş Şam 93; Taberi, Tarih 2/346; El Kami! fi't Tarih 2/417; Fesevi, Tarih 3/295

[214] Tarihi Halife 120; Taberi 2/347; El-Ezdi, Futuhu'ş Şam s. 91

[215] T. Tarih-i Dımışk 1/145; El-Ezdi ise "Fütühu'ş Şam" adlı eserin 93. Sayfasında "vefatından yirmi dört gün önce idi" der.

[216] İbni Sa'd, Tabakat 3/124; Taberi, Tarih 3/402

[217] Patrik: Bizansta ortaya çıkan bir kelime olup temelde bir rütbe değil, sadece dev­lete iyi hizmet etmiş kimselere verilen bir unvanken daha sonraları komutan ve ben­zeri anlamlarda kullanılmıştır.

[218] Siyer-i A'iam'm Nübela 3/382'de Hafız Zehebi bu sözü şöyle bağlar: Harpten sonra Abdullah, etrafında yirmi kadar rum ölüsünün içinde ölü olarak bulundu. Kılı­cının kabzesi eline yapışmış idi. Sadece yüzünde otuz kılıç darbesi vardı.

[219] İbnu Abdi'l Ben-, El-İstîâb 3/904; Üsdö'l Ğâbe 3/241; Tehzib-i T. Dımışk 7/396; Zehebi, Siyer-i A'lam 3/381

[220]  İbni Cerir Zeylü'l Müzeyyel'in Muntehab'mda s. 556'da sadece Osman b. Talha'yı verir ve Haris'inoradaki vafatını bahsetmez. Ancak onu İbnu Abdi'l Berr bahseder, İstîâb 1/287. Zehebi tekrar "İbni Cerir aynen böyle söylüyor" demesini pek anlaya­madım.

İmam Zehebi, Tarihü’l İslam, Cantaş Yayınları 5/93-95

Esselamü aleyküm Rabbim bizleri ilim sahibi kullarından eylesin Rabim paylaşım için razı olsun

Aleyküm Selâm. Bu bilgileri bizlerle paylaştığınız için Allah sizlerden razı olsun kardeşim
Rabb'im bizleri ilim yolundan ayırmasın inşaAllah