sidretül münteha
Thu 10 February 2011, 07:41 pm GMT +0200
151. Hibenin Çeşitleri
Mal hibesi ve menfaat hibesi olmak üzere iki çeşit hibe vardır. 8
1. Mal Hibesi:
Mal hibesi de bir kısmı, karşılık gözetilerek yapılır, bir kısmı ile Allah rızası gözetilir, bir kısmı ile kuldan karşılık beklenir. Karşılıksız yapılan hibenin cevazında ihtilaf yoktur. İhtilaf ancak, bu hibenin ahkâmında edilmiştir. Karşılık gözetilerek yapılan hibenin cevazında ise ihtilaf etmişlerdir. İmam Mâlik ile îmam Ebû Hanife, «Caizdir» demişlerse de, îmam Şafiî, îmam Dâvûd ve Ebû Sevr caiz görmemişlerdir.
Bu ihtilafın sebebi, bu hibe, bedeli meçhul bir satış mıdır, değil midir diye ihtilaf etmeleridir. «Bedeli meçhul bir satıştır» diyenler, «Gararlı olduğu için caiz olmayan satışlardandır» demişlerdir. «Bedeli meçhul bir satış değildir» diyenler ise, caiz görmüşlerdir. îmam Mâlik, herhalde bu hibede örf ve teamülü yani hibe edilen şeyin karşılığında aynı değerde olan bir şeyin verilegeldiği geleneğini, bunun pazarlık edildiği hükmünde görmüş olacak ki Mâlikîler, hibe eden kimse kendisine verilen karşılığa rıza göstermediği zaman caiz olup olmadığında ihtilaf etmişlerdir. Kimisi «Eğer kendisine, hibe ettiği şeyin değerinde bir şey verilirse kabul etmek zorundadır», kimisi «Hibenin sıhhati için kendisine verilen karşılığa razı olması şarttır» demiştir. Hz. Ömer -geleceği üzere- bu görüştedir. Buna göre eğer hibe eden kimse, kendisine verilen karşılığa razı olmazsa, anlaşılır ki geçerli bir satış akdi yapılmış değildir. îmam Mâlik'e göre karşılıklı hibe ancak, hibe edenle edilen kimseler anlaşmazlığa düştükleri, özellikle -fakirin zengine hibesi gibi-durum bunu gösterdiği zamanda olur. 9
8 İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 4/111.
9 İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 4/111.